به گزارش ایراسین بر اساس آمار ارائه شده از سوی  وزارت صنعت، معدن و تجارت از مجموع ۱۰ هزار و ۴۰۵ معدن کشور، ۵ هزار و ۶۵۳ معدن کشور فعال و ۴هزار ۴۹۵ معدن غیرفعال و ۲۵۰ معدن درحال تجهیز است . بنابراین  ۴۳ درصد از معادن کشور غیرفعالند که گفته می شود استان‌های البرز، کردستان، یزد، اردبیل، آذربایجان غربی، سمنان و هرمزگان دارای بیشترین تعداد معادن غیرفعال در کشور هستند.

حال باوجوداین تعداد از معادن غیرفعال بر طبق مطالعات انجام‌شده اولیه بر روی یک هزار و ۸۰۰ معدن در کشور، برنامه احیای آن‌ها موردبررسی قرارگرفته که  حرکت نو در دولت دوازدهم محسوب می‌شود و نسخه‌ای که ضمن انجام سرمایه‌گذاری جدید، رونق تولید را به همراه دارد و پیامد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم حدود ۴۲۵ هزار نفر را به دنبال خواهد داشت.

گفتنی است  موضوع احیای معادن کوچک‌مقیاس که درواقع مربوط به معادنی است که تعطیل‌شده‌اند، در اردیبهشت ۹۷ توسط وزیر وقت صنعت(محمد شریعتمداری) به استان‌ها و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی (تابعه سازمان ایمیدرو) به‌عنوان مجری معرفی شد. پس از اینکه تفاهم‌نامه‌های جدید بین متولی و دستگاه مجری امضا شد،شرکت یادشده به نمایندگی از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) وارد مرحله اجرایی قرار گرفت.

ضمن اینکه در سال ۹۸ این طرح به‌عنوان یکی از برنامه‌های اصلی وزارت صنعت به‌عنوان طرح اقتصاد مقاومتی به تصویب رسید. سال ۹۸ تعداد ۱۲ استان کشور زیرپوشش طرح فعال‌سازی معادن کوچک‌مقیاس قرار گرفتند و برآورد شده بود که تا پایان ۱۳۹۸ درمجموع ۵۰ معدن کوچک احیا شوند، اما سرانجام از فعال شدن تعداد ۱۴۶ معدن در پایان ۹۸ خبر دادند.

از اهداف احیای معادن

با استناد به آمارهای منتشرشده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت ،حداقل چهار هزار معدن راکد یا غیرفعال وجود دارد و بقیه دارای شرایطی از قبیل درحال تجهیز و یا نوسازی و بهسازی هستند.

که احیای آن‌ها با اهدافی چون استفاده از سرمایه‌های موجود در بخش خصوصی برای فعال‌سازی معادن کوچک‌مقیاس، استفاده از توانمندی معادن کوچک در افزایش تولیدات معدنی و تأمین نیازهای صنایع معدنی در حجم بالا و تسهیل تأمین سرمایه برای معادن همراه است .علاوه بر آنکه شناسایی فرصت‌های کوچک معدنی برای سرمایه‌گذاران در بخش‌های مختلف کشور، توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کمتر توسعه‌یافته و استفاده از فناوری‌های جدید برای فرآوری مواد معدنی با عیار پایین تراز دیگر اهداف ترسیم‌شده برای بازسازی معادن است.

و مهم تراز همه این اهداف ، نگاه سرمایه ای بودن به معادنی است که می توانند جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشند.

حال با توجه به تحقق چنین اهدافی اعلام می‌شود از ابتدای اجرای طرح احیاء و فعال‌سازی معادن کوچک تاکنون، 2790 معدن پایش شده است.این آماری است که  از 31 استان کشور دریافت شده است، و از این تعداد، بر روی 1170 معدن اقدام کلینیکی انجام‌شده است.

رضا باطنی کارشناس و فعال حوزه  معدن در رابطه با ضرورت احیای معادن کشور به ایراسین می‌گوید: احیای معادن راکد، یکی از عمده‌ترین راهکارها برای تأمین مواد اولیه‌ای است که صنایع مختلف کشور به آن نیازمندند وبه دلیل نبود این مواد ،مجبور به کاهش فعالیت و حتی تعطیلی شده‌اند.

وی می‌افزاید: دلیل مهم دیگر برای لزوم بازسازی معادن غیرفعال ، اشتغال‌زایی است که با راه‌اندازی هر معدن ، حداقل برای 50 نفر اشتغال‌زایی مستقیم ایجاد می‌شود و اگر نیمی از معادن غیرفعال کشور هم احیا شود تأثیر بسیار خوبی بر تأمین مواد اولیه و اشتغال‌زایی خواهد داشت.

این فعال بیان می کند : درکل ایران کشوری است که اغلب مناطق آن دارای معادن بسیار باقابلیتی هستند وطرح احیای معادن هم با توجه به این پتانسیل ، بسیار کارآمد خواهد بود. به ویژه آنکه فعلا با وجود شرایط اقتصادی وافزایش بیکاران با اجرای چنین طرح هایی ، شاید بتوان بخشی هرچند کوچک از چنین مشکلاتی را رفع نمود.

واقعیت آن است که معادن کوچک و متوسط سهم 98.3 درصدی از کل معادن کشور را به خود اختصاص داده که ۸۵ درصد از سهم اشتغال و ۶۵ درصد از سهم تولیدات معدنی کشور، دلیل قابل‌تأملی برای توجه بیشتر به این بخش از معدن در تأمین مواد اولیه و صنایع معدنی است.

شرایط لازم برای ورود سرمایه‌گذاران فراهم شود

بحث مهمی که در این میان وجود دارد آنکه برای احیای معادن نیازمند ورود سرمایه‌گذارانی به این حوزه هستیم.افرادی که همواره به دنبال فرصت هایی برای ورود نقدینگی شان به محلی مناسب وسودآور هستند و البته شرط اعتمادشان ، احساس امنیت و انجام حمایت های لازم است.

دراین باره برنا مشاور مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران  در گفتگو با ایراسین اعلام می‌کند: یکی از اقدامات خوب‌صورت گرفته از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران درزمینهٔ احیای معادن کوچک‌مقیاس است. وبرای سرمایه‌گذاران و کسانی که علاقه‌مند به همکاری بودند نیز شرایط خوبی برای ورود به این طرح برای آن‌ها فراهم‌شده است. برای مثال برخی از معادن نیازمند تکمیل عملیاتی اکتشافی بودند و برای برخی نیز باید واحد فرآوری احداث می‌شد. تمامی موارد یادشده باعث شد بیش از 150 معدن احیا گردد. به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیز که اطلاعی از طرح احیای معادن نداشتند با اعلام این طرح در رسانه‌ها و اعلام فراخوان؛ برای ورود به این طرح علاقه‌مند شدند و اتفاقات خوبی در احیای معادن در حال رخ دادن است.

با این اوصاف اکنون شاهدیم که سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی و صنعتی کشور  انجام می‌شود اما بخش معدن تا پیش از اجرای این طرح ،کمتر موردتوجه سرمایه‌گذاران بود، و اکنون با مطرح‌شدن طرح احیای معادن و اطلاع‌رسانی از طریق شبکه‌های مختلف ارتباطی، شرایط تغییر کرده است. به این شکل که برخی معادن که بازاری برای محصولاتشان نداشتند اکنون از این طریق امکان فروش مواد معدنی برای آن‌ها فراهم‌شده یا برخی دیگر نیز با ایجاد واحدهای فرآوری توانستند ارزش‌افزوده محصولات خود را افزایش دهند.

به گفته محمد یوسف صدیقی عضو هیئت‌مدیره انجمن معدن کاران اصفهان ،تعدادی از معادن کشور به دلیل رکود بازارو شرایط اقتصادی با حداقل ظرفیت در حال ادامه فعالیت‌اند و یا تعطیل‌شده‌اند و در این شرایط احیای معادن، قطعاً گام مثبتی است اما زیرساخت‌های آن‌هم می‌بایست فراهم شود به عبارتی احیای هر معدنی تابع موارد زیادی است.

وی در گفتگو با ایراسین توضیح می‌دهد: نخست اینکه هرچه از عمر کشف یک معدن بیشتر گذشته باشد هزینه استخراج مواد معدنی آن‌هم بیشتر است. دوم اینکه در شرایط فعلی  با توجه به تحریم‌ها و افزایش چند برابری هزینه‌ها ، هزینه استخراج معادن بسیار بالا رفته و بدون تردید استخراج وابسته به تجهیزات پیشرفته‌ای است که تهیه هرکدام فوق‌العاده گران تمام می‌شود. از طرفی هم با ماشین‌آلات موجود قدیمی نمی‌توان کار چندانی انجام داد. ومی افزاید: اکثر ماشین‌آلات مورداستفاده در معادن ما، بسیار قدیمی و کهنه هستند و ماشین‌آلات دست چندمی هستند که معدن دار ناچار است از آن‌ها استفاده کند چون  نرخ این ماشین‌آلات چند برابر شده است .

صدیقی بیان می‌کند :بنابراین برای موفقیت در احیا و بازسازی معادن ، نیازمند تزریق تجهیزات پیشرفته به این بخش هستیم  ونکته قابل‌توجه آن است که حتی معادن فعال هم با مشکل کمبود ماشین‌آلات به‌روز مواجه هستند. حال واضح است معدنی که مدت‌ها از غیرفعال شدن آن گذشته است برای بازگشت به چرخه فعالیت ،نیازمند فراهم‌سازی امکاناتی بسیار است .

این فعال اظهار می‌کند: برای تحقق این هدف ،لازم است دولت پای پیش گذارد و ماشین‌آلات موردنیاز صنعت معدن را با تدابیری وارد کند. و با ایجاد این شرایط است که سرمایه‌گذاران برای ورود به این بخش راغب‌تر شده چون حمایت می‌شوند. ضمن آنکه می‌بایست دولت موانعی مقابل آن‌ها ایجاد نکند . به صورتی که برطرف نمودن قوانین سخت و پیچیده برای ورود سرمایه‌گذار به این بخش مهم از اقتصاد ایران، امری ضروری است.چه‌بسا ارتباط با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی عاملی بسیار مؤثر برای احیا و رونق معادن است به آن شرط که اقدامات لازم انجام پذیرد.