به گزارش خبرنگار ایراسین حال اقتصاد ایران خوش نیست. این مسئله در سال‌های اخیر بسیار مطرح بوده و مسئولان و کارشناسان هم همواره در پی راه‌حل‌هایی برای رهایی از این شرایط بوده‌اند. به‌ویژه در سه سال پی‌درپی پایان دهه ۹۰ که همراه شدن رکود با تورم را شاهد بودیم و در یک سال پایانی هم چاشنی کرونا بر آن افزوده شد.

در این میان با نام‌گذاری سال ۱۴۰۰ به عنوان "تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی ها" و قوت گرفتن احتمال انعقاد برجام و در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری ایران، احتمال‌هایی در رابطه با وقوع تحولاتی در اقتصاد ایران رقم خورده است به گونه‌ای که بسیاری را به این باور رسانیده که می‌توان امسال را به‌عنوان نقطه آغازی برای انقلاب اقتصادی در کشور، مطرح کرد. زیرا اگر جهش تولید در سال ۱۴۰۰ با جدیت دنبال و موانع تولید از سر راه تولیدکنندگان برداشته و شرایط آن تسهیل شود، بدون شک، علاوه بر شکوفایی اقتصاد ایران، تحریم‌ها بی‌اثر و یا برداشته می‌شود.

البته باید توجه داشت که حمایت از تولید، وظیفه دولت‌مردانی است که گاه خودشان مانعی مضاعف بر موانع قبل می‌شوند در حالی ‌که پشتیبانی و مانع زدایی در حوزه تولید، قطعاً موجب تحقق رونق اقتصادی و بی‌اثر شدن تحریم‌ها خواهد شد.

احیای اقتصاد ایران

آنچه بارها از سوی فعالان اقتصادی هشدار داده ‌شده رفع موانع تولید و تلاش برای بهبود محیط کسب‌وکار به عنوان شاه ‌کلید رشد اقتصادی است اما با وجود تمام تأکیدات، نسبت به حمایت از تولید ملی در سال‌های گذشته، همچنان این بخش با مشکلات و موانع زیادی مواجه بوده است.

حال با توجه به اینکه در شعار امسال، اشارات مستقیم به «پشتیبانی» و «مانع زدایی» شده است، پیش‌بینی‌های زیادی نیز نسبت به موفقیت در مذاکرات ایران و آمریکا می‌شود و خوش‌بینی‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز در خصوص آینده اقتصاد ایران وجود دارد. حال با توجه به نشانه‌های امیدوارکننده‌ای که گفته شد، سؤال این است آیا اقتصاد ایران احیا می‌شود؟

بنا به گفته عده‌ای از کارشناسان اقتصادی، موضوع رونق اقتصادی ایران با توجه به تحولاتی که در اقتصاد در بخش‌های مختلفی شکل ‌گرفته از نیمه دوم سال ۹۹ مطرح‌شده بود.

در واقع نشانه‌های رشد مثبت اقتصاد ایران در سه ماه دوم، سوم و چهارم ظاهر شد که در پایان سال ۹۹ با رشد ۲.۲ درصدی با فرض وجود نفت و ۱.۹ درصدی بدون وجود نفت به ثبت رسید.رشواهد هم نشان می‌دهد تحریم‌های آتی، حتی اثری کمتر از تأثیرات تحریم در سال‌های ۹۸ و ۹۹ خواهند داشت و بر اساس پیش‌بینی‌ها در سال ۱۴۰۰ اثر منفی تحریم کاهش می‌یابد.

همچنین ورود بخش‌های دانش‌بنیان به عرصه‌های مختلف کشور به‌عنوان علومی که تحریم ناشدنی هستند، ارزش‌افزوده بالایی برای کشور ایجاد کرده است به‌طوری‌که در سال ۹۹، حدود ۷۰۰ شرکت دانش‌بنیان در کشور مشغول به فعالیت بودند؛ و با فعال‌تر شدن شرکت‌های دانش‌بنیان، رشد اقتصادی افزایش خواهد داشت.

بر مبنای همین شواهد است که پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول رشد ۳.۲ درصدی اقتصاد ایران بوده است که با تمرکز بر موضوع "کیفی سازی تولیدات" انتظار می‌رود حتی به رقمی بالاتر از میزان پیش‌بینی صندوق برسیم.

در این‌ بین، عده‌ای دیگر از تحلیلگران هم بر این دیدگاه هستند که در اولین و بهترین احتمال برای اقتصاد ایران، اگر بایدن به برجام برگردد، پول‌های بلوکه شده ایران آزاد شود و فروش نفت سرعت بگیرد، شاهد واردات کالا خواهیم بود و در بهترین حالت واردات تکنولوژی و سرمایه‌گذار خارجی هم بر این جریان افزوده می‌شود.

اما احتمال دوم آن است که کشور تا زمان انتخابات ریاست ‌جمهوری ایران در سال جاری در بلاتکلیفی قرار گیرد و شاید مذاکرات ایران و آمریکا هم به بعد از انتخابات، موکول شود. در این برهه با رکود بازارها و رشد منفی اقتصادی روبه‌رو هستیم، از سوی دیگر اگر درآمدها اضافه نشود و همین روند ادامه پیدا کند نمی‌توانیم امیدوار باشیم که اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰ به مسیر بهبود برگردد. شرایط کرونایی و نحوه مدیریت آن نیز وجود دارد که شرایط را تشدید می‌کند.

براین اساس بسیار تأکید می‌شود باید دولتی روی کار آید که مسیر و ریل حرکت اقتصادی کشور را تغییر دهد و به دنبال فعالیت‌های اقتصادی جدید باشد تا مردم شاهد تحول باشند؛ تحولی که از آن به‌عنوان انقلاب اقتصادی ۱۴۰۰ تعبیر می‌شود.

فرصت طلایی سال ۱۴۰۰ را از دست ندهیم

حجت‌الله عبدالملکی، اقتصاددان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق، در را بطه با لزوم رهایی از شرایط قبلی و وقوع انقلاب اقتصادی در سال ۱۴۰۰ در  گفتگو با ایراسین می‌گوید: برای رهایی از شرایط اقتصادی فعلی و رسیدن به انقلاب اقتصادی باید چارچوب ضد تولیدی که قبل از انقلاب آمریکایی‌ها برای ما تعریف کرده بودند را تغییر دهیم.

وی می‌افزاید: انقلابی که در سال ۵۷ انجام شد انقلابی سیاسی بود ولی اکنون لازم است پس از ۴۲ سال به انقلاب اقتصادی برسیم. برای انقلاب در حوزه اقتصادی لازم است به سرمایه‌گذاری در تولید روی‌آوریم درصورتی‌که اعتبارات بسیار کمی در این بخش هزینه می‌شود. زیرا  به‌جای قرارگیری اعتبارات در بخش تولید، تسهیلاتی به مردم اعطا می‌شود که به افزایش نقدینگی در جامعه و تورم می‌انجامد.

وی اظهار می‌کند: از دیگر مشکلاتی که در این سال‌ها مانع پیشروی اقتصادی کشور شده است، عدم توجه کافی به نخبگان و فقدان تعامل با کشورهای دنیا برای تحقق اهداف صادراتی بوده است و اکنون زمان آن رسیده که با ایجاد انقلابی در اقتصاد، شرایط را متحول کنیم.

چارچوب آمریکایی اقتصاد ایران باید از بین برود

وی ادامه می‌دهد: شرایطی که در این سال‌های پس از انقلاب بر اقتصاد ایران حاکم بوده است در چارچوب برنامه‌هایی بوده که آمریکایی‌ها طراحی کرده بودند. سیستم مالیاتی، صنایع خودرویی، نظام بانکی، بازار ارز، نظام بودجه‌ریزی و... از تعاریف آمریکایی است که درسال های قبل از انقلاب به وجود آمده و هنوزهم  در جریان است. اگر فرصت طلایی  امسال برای از بین بردن این‌گونه مشکلات از دست رود، چالش‌های کشور به‌طور تصاعدی پیش خواهد رفت.

این اقتصاددان تأکید می‌کند: برای سال ۱۴۰۰ هر دولتی بر سرکار آید می‌بایست هدفی جز مقابله با تورم مشکلات اقتصادی نداشته باشد امر مهمی که از انقلاب سال ۵۷ تابه‌حال به تعویق افتاده است.

لازمه وقوع انقلاب اقتصادی، رشد اقتصادی است

شهرام معینی، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان، در رابطه با احتمال ایجاد تحولی اقتصادی در ایران سال ۱۴۰۰ به خبرنگار ایراسین می‌گوید: مهم‌ترین شاخص اقتصادی در هر کشوری تولید ناخالص داخلی است که به‌ تدریج رشد می‌کند.

وی بیان می‌کند: اگر به کشورهای غربی نگاهی کنیم، متوجه رشد اقتصادی ۲ تا ۴ درصدی  آن‌ها در طولانی‌مدت می‌شویم. اما این عدد در کشورهای درحالی‌که توسعه اگر هوشیار باشند بیشتر و حتی تا ۱۰ درصد هم می‌رسد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که آیا با توجه به رشد اقتصادی ایران احتمال انقلاب اقتصادی وجود دارد یا خیر؟ می‌گوید: به‌طورکلی وقوع انقلاب اقتصادی امکان‌پذیر است اما در یک سال رخ نمی‌دهد بلکه ایجاد آن در کشورهای پیشرفته بین ۵۰ تا ۱۰۰ سال و در کشورهای درحال‌توسعه به‌شرط فراهم بودن شرایط و زیرساخت‌ها ۲۰ تا ۳۰ سال به طول می‌انجامد.

به گفته معینی معمولاً پس بحران‌های اقتصادی چون جنگ و تحریم‌ها، بسیاری در جستجوی تحول اقتصادی هستند. درحالی‌که این رخدادها باعث پس رفت، شده‌اند و بعد از پایان رسیدن آن‌ها، به نقطه صفر رسیده‌ایم .بنابراین شاید بتوان گفت که پس از چنین بحران‌هایی‌، انقلابی را در اقتصاد آغاز کنیم ولی به احتمال قوی آغاز چنین انقلابی برای ایران، امسال نخواهد بود. زیرا آغاز چنین تحولی وابسته به رشد اقتصادی ۸ درصدی، تعاملات بین المللی و ورود تکنولوژی و سرمایه است. حتی اگر برجام هم احیا شود نمی توان به این سرعت، انتظار رشد اقتصادی بالا را داشت.

وی یادآور می‌شود: انقلاب اقتصادی امری آسان نیست که فقط با تفکر، اندیشیدن برنامه‌ریزی به دست آید، بلکه باید با دنیای بیرون تعاملات خوبی را برقرار کرد واز این طریق، تکنولوژی لازم را به کشور وارد آوریم. در آن زمان است که بیشتر راه را برای رسیدن به رشد اقتصادی رفته‌ایم و وقوع انقلاب اقتصادی را به واقعیت نزدیک کرده‌ایم.