به‌عنوان یکی از طرفداران ارزهای دیجیتال، احتمالا شما هم با افرادی مواجه شده‌اید که هنوز در مورد نهاد یا حتی دولت پشتیبان بیت کوین سوال می‌پرسند یا ادعا می‌کنند که ارزهای دیجیتال پشتوانه‌ خاصی ندارند. آنها قیمت فعلی ارزهای دیجیتال را حبابی و سوداگرانه تفسیر می‌کنند و معتقدند پولی که پشتوانه دولتی نداشته باشد، در نهایت محکوم به شکست است.

دنیل جفریز، با اشاره به سازوکار تفکر بشری، توضیح می‌دهد که چرا بعد از یک دهه رشد خیره‌کننده، هنوز هم بسیاری از افراد اعتماد و تمایلی به خرید ارزهای دیجیتال ندارند. جفریز که آینده‌پژوهی باسابقه است، با ارجاع به تاریخ پول، تصویری از آینده‌ای نزدیک برای ما مجسم می‌کند که در آن کودکان به‌جز کلاس‌های تاریخ، در هیچ مکانی با پول فلزی یا کاغذی رایج امروزی سروکار نخواهند داشت.

طی ۱۰ سال اخیر، بیت کوین با سودی خارق‌العاده بهترین عملکرد را بین سایر دارایی‌ها داشته است. با این حال، اکثر افراد از رسانه‌های جمعی گرفته تا اغلب دولت‌ها و بسیاری از معامله‌گران برجسته، تلاش می‌کنند آینده بیت کوین را پیش‌بینی کنند. بیت‌کوین با اختلافی نجومی صدرنشین است و نسبت به شاخص سهام نزدک، دومین دارایی برتر، ۱۲ هزار برابر بهتر عمل کرده است.

هند تهدید کرده است که ارزهای دیجیتال را ممنوع خواهد کرد، اقدامی که اگر عملی شود، حماقتی فاجعه‌بار خواهد بود. طرفدار متعصب طلا، پیتر شیف مشهور، درحالی‌ سرگرم حرکت افتان و خیزان طلا است که بیت کوین به‌سرعت از کنار او عبور می‌کند و بر ثروت پسرش می‌افزاید. گفتنی است که اسپنسر شیف، پسر پیتر شیف، بخش زیادی از سرمایه خود را وارد بازار بیت کوین کرده است و تعصب پدرش را در مورد طلا قبول ندارد.

طی ۱۰ سال گذشته، روزنامه‌نگاران و مجریان تلویزیونی بسیاری بیش از ۴۰۰ مرتبه مرگ بیت کوین را اعلام کرده‌اند ولی هر بار، واقعیت به‌گونه دیگری رقم خورده است. به عقیده آنها، بیت‌کوین «طرح پانزی است»، «اساسا ایراد دارد»، «کلاهبرداری است»، «پول واقعی محسوب نمی‌شود» و «بی‌ارزش است». در همین حین، قیمت هر واحد بیت کوین نیز از چند پِنی به ۶۰ هزار دلار رسیده است. حتی اخیرا، هنگامی‌که هنرمندان با استفاده از توکن‌های غیرمثلی (NFT) توانستند آثار هنری خود را با قیمت کلان بفروشند، از نظر بسیاری این جریان فقط یک مد زودگذر تلقی شد که به‌زودی پایان خواهد یافت. این در حالی است که نام‌های بزرگی همچون بسکتبال NBA توکن‌های غیرمثلی را پذیرفته‌اند.  

اگر یکی از طرفداران ارزهای دیجیتال هستید، ممکن است به‌راحتی در دام این تفکر بیفتید که این افراد احمق‌هایی هستند که نمی‌توانند چیزی به این وضوح را ببینند؛ اما باید بگویم که در اشتباه هستید. بسیاری از این افراد فوق‌العاده باهوش و موفق هستند. اما چرا نمی‌توانند ارزش بیت کوین و ارزهای دیجیتال را ببینند؟ چگونه آنها چیزی را از دست می‌دهند که بیش از یک دهه غیرممکن‌ها را ممکن کرده است؟

برای درک علت این امر، فقط باید نگاهی مختصر به تاریخ پول و چگونگی شکل‌گیری باورهای مختلف توسط انسان‌ها داشته باشیم.

تاریخ پول

بهتر است ابتدا یک مساله را روشن کنیم: نسل فردا حتی پول کاغذی و فلزی را نیز به خاطر نخواهند آورد. نسلی که بعد از نسل زومرها می‌آیند، از لحظه تولد، با پول الکترونیک و قابل‌برنامه‌ریزی رشد خواهند کرد و تنها جایی که با پول کاغذی و فلزی سروکار دارند، کلاس‌های تاریخ خواهد بود.

دلیل آن ساده است. پول امروز آنالوگ (غیردیجیتال) و کودن است. این پول از فلزها و درخت‌های مرده ساخته می‌شود و بی‌جان است. حتی نسخه الکترونیکی این پول که در پلت‌فرم همچون پی‌پال (Paypal) برای انتقال الکترونیکی وجوه استفاده می‌شود، چیزی جز یک نسخه الکترونیکی در یک پایگاه داده نیست. این نسخه به‌معنای واقعی الکترونیکی و قابل‌برنامه‌ریزی نیست. اگر اسکناسی یک دلاری روی میز بگذارید، نمی‌توانید آن را در یک قرارداد هوشمند به کار بگیرید.

تنها کاری که می‌توانید انجام دهید این است که آن را ذخیره یا با کالاها و خدماتی دیگر مبادله کنید. منظورم را اشتباه برداشت نکنید، پول کاغذی و فلزی در نوع خود فناوری‌های شگفت‌انگیزی هستند. از نظر شما احتمالا پول فناوری محسوب نمی‌شود، اما پول کاغذی و فلزی در دنیای فناوری جای می‌گیرند. پول فلزی مستلزم ضرب سکه فلزی به‌شکلی بود که افراد نتوانند آن را کپی‌برداری و تکثیر کنند؛ به‌شکلی کنایه‌آمیز، تکثیر پول دقیقا شکلی از روش پیشرفته چاپ اسکناس است که امروزه در بانک‌های مرکزی سرتاسر دنیا با ماشین‌آلات فوق تخصصی اتفاق می‌افتد. پول کاغذی و فلزی، نوعی فناوری آنالوگ هستند.

پول‌ فلزی و کاغذی ارزش را در قالب یک شکل واحد جهانی متمرکز کردند که همه دنیا با آن موافق بودند. این نوع پول به‌سرعت جایگزین مبادله کالابه‌کالا شد که بسیار ناکارآمد بود. پول به افراد کمک کرد تا از شر محاسبه تعداد گاوی که باید برای خرید غلات بپردازند، راحت شوند!

روش مبادله کالابه‌کالا دشوار و غیردقیق بود؛ زیرا فردی که قرار بود تعدادی گاو در ازای غلات از شما تحویل بگیرد، به مکانی برای نگهداری گاوها احتیاج داشت. علاوه بر این، حالا که او چندین گاو داشت، اگر کسی به گاو احتیاجی نداشت، چه می‌شد؟ مثلا اگر قرار بود برای ساختن خانه‌اش سنگ بخرد و سنگ‌تراش به گاوها احتیاجی نداشت، چگونه باید سنگ تهیه می‌کرد؟

پول‌ فلزی و کاغذی معضل مبادله کالابه‌کالا را حل کرد. حالا صاحب گاو می‌توانست گاوهای خود را با سکه بفروشد و مستقیما آن سکه‌ها را با هر چه که می‌خواست معامله کند. فروشنده غلات نیز می‌توانست محصول خود را با پول معامله کند و بدون نیاز به مذاکره دوطرفه با سنگ‌تراش و گاوفروش، با پول خود سنگ خانه جدیدش را تهیه کند.

پول آنالوگ حقیقتا یک فناوری خارق‌العاده و جهانی برای ذخیره ارزش بود. فقط کافی است به نوع سکه نگاهی بیندازید تا متوجه میزان ارزش آن شوید، زیرا همه افراد آن سکه را قبول دارند. این پول، جهان و نحوه اداره تمدن‌ بشری را تغییر داد.

اما عمر پول آنالوگ به‌سرعت در گذر است. فناوری دیجیتال بی‌نهایت انعطاف‌پذیرتر است و به ما اجازه می‌دهد تا از پول در هزاران مسیر مختلف استفاده کنیم که تاکنون فکرش را هم نمی‌کردیم. پول فردا پول هوشمند است.

همان طور که دوربین‌های دیجیتال جایگزین همتایان آنالوگ خود شده‌اند، پول دیجیتال و قابل‌برنامه‌ریزی هم جایگزین پول کاغذی ساده و قدیمی خواهد شد. شرکت تولید دوربین کداک (Kodak) به‌مدت صد سال، ۹۰ درصد از بازار فیلم را در اختیار داشت، اما کداک متوجه نشد که دوربین‌های دیجیتال چه‌ زمان و چطور عرضه شدند. از نظر این شرکت، دوربین‌های دیجیتال جوش‌وخروشی کوتاه‌مدت بودند که قرار بود به‌زودی خاموش شوند؛ البته برای مدتی هم حق با کداک بود.

دوربین‌های دیجیتال در ابتدا کُند و پرسروصدا بودند. سرعت شاتر دوربین‌های دیجیتال کم بود و نتیجه کار به قوت فیلم‌های سنتی نبود. اما به‌زودی مهندسان تمام این مشکلات را برطرف کردند و ورق برگشت. در عرض پنج سال، کداک از مقام ۱۰۰ سال سلطه بر بازار به ورشکستگی رسید. نوآوری به همین سرعت می‌تواند افرادی که چشم خود را به روی آینده بسته‌اند، از میدان بیرون کند.

البته اگر کداک را به‌خاطر نادیده‌گرفتن چیزی تا این حد واضح ملامت می‌کنید، بهتر است نگاهی به پیش‌بینی‌های خود بیندازید؛ شرط می‌بندم که اغلب شما هم بسیاری از نوآوری‌های امروز را در ابتدا نادیده می‌گرفتید. هنگامی‌که من در اواخر دهه ۹۰ کار خودم را با اینترنت آغاز کردم، همه به من می‌گفتند که دیوانه‌ای و داری وقتت را تلف می‌کنی، اینترنت فقط به‌درد احمق‌ها و خوره‌های کامپیوتر می‌خورد. آن وقت‌ها اینترنت کُند، پرسروصدا و زشت‌منظر بود. هنگامی‌که کارم را در شرکت لینوکس (Linux) آغاز کردم، باز هم حرف‌های مشابهی می‌شنیدم. اکنون، اینترنت مثل هوا همه‌جا هست و سیستم عامل لینوکس نیز مبنای بسیاری از دستگاه‌ها در سراسر دنیاست.