به گزارش خبرنگار ایراسین؛ زادروز فردریک بنتیگ، کاشف انسولین توسط سازمان جهانی بهداشت به عنوان روز جهانی دیابت معرفی شد. دیابت از بیماری‌هایی غیر واگیردار است که روز به روز ابتلا آن در جهان رو به فزونی است به‌گونه‌ای که در سال ۲۰۱۹ از هر ۱۱ نفر بزرگ‌سال یک نفر دچار این بیماری می‌شد و اکنون از هر ۱۰ نفر. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۴۵ از هر هشت نفر یک نفر به دیابت مبتلا شود. بنابراین شیب تند ابتلا به دیابت را در سراسر جهان شاهدیم. وضعیت کشور ما هم دست‌کم از رشد فزاینده جهانی نیست؛ عواملی مانند بی‌تحرکی، تغذیه نامناسب و رشد شهرنشینی به افزایش مبتلایان دیابت در کشور افزوده است. در همین ارتباط با دکتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران گفت‌وگویی کردیم که در ادامه می‌خوانید؛

آقای دکتر، دیابت چیست و وضعیت این بیماری در کشور ما چیست؟

دیابت اختلالی جدی است که در زمره بیماری‌های غیر واگیردار تعریف می‌شود و باعث اختلال در سوخت‌وساز تمامی قند موجود در خون می‌شود. پیچیدگی‌های ناشی از این بیماری می‌تواند به حمله قلبی، سکته، نابینایی، بیماری‌های کلیوی و قطع بخش‌های پایینی دست‌وپا می‌شود. متأسفانه زندگی شهرنشینی میزان شیوع دیابت در جهان را افزایش داده است و ۵۳۷ میلیون نفر از جمعیت بزرگ‌سال، در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند. در حال حاضر حدود ۱۲درصد معادل ۸ میلیون نفر از جمعیت بزرگ‌سال کشور به دیابت مبتلا هستند و شیوع دیابت در کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ بیشتر است که علت ابتلا به این بیماری تغییر در شیوه زندگی است به‌گونه‌ای که برآورد می‌شود تا سال ۲۰۴۵ از هر هشت نفر یک نفر به دیابت مبتلا شود. بنابراین شیب تند ابتلا به دیابت را در سراسر جهان و کشور شاهدیم.کاهش فعالیت جسمی و تغذیه نامناسب و استرس‌های مداوم از مهم‌ترین عوامل ابتلا به این بیماری غیر واگیردار است. به‌راحتی می‌توان از ابتلا به دیابت نوع دوم که یکی از شایع‌ترین انواع دیابت است جلوگیری کنیم. ۹۰ درصد مبتلایان به دیابت از نوع دو هستند اما در نوع یک که کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند متأسفانه اقدامات پیشگیرانه کارساز نیست.

تفاوت نوع یک و دو بیماری دیابت چیست؟

طبق طبقه‌بندی سازمان بهداشت جهانی و فدراسیون بین‌المللی دیابت، چهار دسته است که شامل دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت بارداری و دیابت همراه با بیماری‌های دیگر است. شایع‌ترین نوع آن دیابت نوع یک و دو است. دیابت نوع یک بیشتر کودکان، نوجوانان و افراد زیر ۳۰ سال را مبتلا می‌کند. در این نوع دیابت سیستم دفاعی بدن به دلایلی به سلول‌های تولید انسولین حمله می‌کند. دیابتی نوع یک، وقتی به این نوع دیابت مبتلا می‌شود باید انسولین درمانی شود و این نوع دیابت قابل پیشگیری هم نیست. حدود ۵ تا ۱۰ درصد از دیابتی‌ها به دیابت نوع یک مبتلا می‌شوند.حال دیابت نوع دو که شایع‌ترین نوع دیابت بوده و ۹۰ درصد دیابتی‌ها را تشکیل می‌دهند، عمدتاً افراد بالای ۳۰ سال هستند. علت اصلی دیابت نوع دو تغییر در شیوه زندگی مانند بی‌تحرکی، تغذیه ناسالم، افزایش وزن و... است. به همین دلیل می‌گوییم افرادی که چاق هستند، ممکن است بیش از ۸۰ درصد در طول زندگی‌شان به دیابت مبتلا شوند. درمان این دیابت تغییر در شیوه زندگی، مدیریت استرس و در نهایت استفاده از داروهای خوراکی است و یک‌سوم تا یک‌چهارم از این افراد هم نیازمند تزریق انسولین می‌شوند. این افراد کسانی هستند که دیابتشان دیر تشخیص داده می‌شود. یکی از علائم دیابت، بی علامتی آن است. یعنی فرد سال‌ها به دیابت مبتلا بوده، اما شناسایی نشده است.اگر یک بیمار مبتلا به دیابت بیش از ۴ سال قندش بالای حد نرمال باشد، طبیعتاً باید منتظر عوارض بیماری در او باشیم. درصد بسیار ناچیزی است که امکان دارد قند بالا داشته و دچار عارضه نشوند، اما اکثر دیابتی‌ها با قند بالای کنترل نشده، دچار عوارض دیابتی می‌شوند. بیشترین عارضه‌ای که ایجاد می‌شود ابتدا عوارض چشمی است. بعد از آن بیماری‌های قلبی و عروقی و احتمال ایجاد زخم پای دیابتی و ... هم وجود دارد.

مهم‌ترین عامل برای پیشگیری از دیابت نوع دوم چیست؟

متاسفانه مردم و سیاست‌گذاران بهداشتی و درمانی و متخصصان به عامل مهم «پیشگیری» از این بیماری که با رعایت ساده تغذیه‌ای و ورزش ایجاد می‌شود، توجهی نمی‌کنند و بیشترین هزینه به درمان اختصاص می‌یابد. تقریباً می‌توانیم دیابت بیش از ۸۰ درصد دیابتی‌های نوع دو را با پیشگیری و آموزش کنترل کنیم تا هزینه‌ای روی دست اقتصاد مملکت نگذارند. کار باید پیشگیری باشد، نه فقط شعار. در عین حال سیاستمداران بهداشتی و درمانی کشور باید بودجه لازم را برای آن ارائه دهند و آموزش پزشکی هم بر این اساس تغییر کند. در این صورت می‌توان تعداد مبتلایان به دیابت را کاهش داد. در غیر این صورت هرچقدر منابع داشته باشید باید خرج دیابتی‌ها کنید.زمانی که متوجه می‌شویم دچار دیابت هستیم که علائم ظاهرشده است و کار از کار گذشته است. طبق تحقیقات انجام‌شده در کشور بیش از ۳۰ درصد مبتلایان هنگام مراجعه به پزشک دچار عوارض این بیماری شده‌اند.

علت کمبود داروی بیماران مبتلا به دیابت چیست؟

خوشبختانه اکنون برای مبتلایان به دیابت مشکل دارو نداریم. دارو هم داریم، اما نکته مهم باز هم آموزش است؛ چراکه بیمار باید بداند که چگونه از دارو استفاده کند. مدیر درمان و درمان‌کننده اصلی در دیابت خود بیمار است و باید به او آموزش درست ارائه داد. اکنون ۸۰ درصد بیماران دیابتی دارو می‌گیرند، اما نتیجه نمی‌گیریم. زیرا آموزش وجود ندارد. اکنون داروهای دیابت در کشور تحت پوشش بیمه است و بخشی از آن‌ها وارداتی‌ هستند، اما اکثرشان به صورت تولید داخلی وجود دارند. در زمینه داروهای وارداتی طبیعتاً ممکن است دچار مشکلاتی شویم، اما باید برنامه‌ریزی کنیم که چگونه با امکاناتی که داریم دارو و درمان دیابتی‌ها را مدیریت کنیم.

آیا پاندمی کووید۱۹ تأثیری در افزایش دیابت داشته است؟

طبیعتاً پاندمی کووید ۱۹ بر روی تمام مردم جهان اثر منفی گذاشته که در مبتلایان به دیابت هم به همین صورت بود. در آغاز پاندمی بیشتر دیابتی‌هایی را درگیر کرد که قند خون‌های بد کنترل داشتند و متأسفانه در کشور ما اکثر دیابتی‌ها کنترل خوبی انجام نمی‌دهند. در آمارهایی هم که در بیمارستان‌ها دریافت می‌کردیم، حدود ۲۲ درصد از کسانی‌ که در بیمارستان‌ها بستری می‌شدند و فوت می‌کردند، دیابتی‌ها بودند. به خصوص دیابتی‌های نوع دو که یکسری بیماری‌های زمینه‌ای هم داشتند. مثلاً دیابت داشتند، چاق هم بودند، فشار خون هم داشتند و ... البته بعد از انجام واکسیناسیون، میزان بستری دیابتی‌ها در بیمارستان کمتر شد. اما دیابتی‌هایی با کووید دچار مرگ‌ومیر می‌شدند که بد کنترل بودند. به میزان نادر شاهد بودیم که مبتلایان به دیابتی که قند خونشان را به خوبی کنترل کردند، با ابتلا به کووید دچار فوت شوند.

دریافت واکسن کرونا تا چه حد برای بیماران مبتلا به دیابت ضرورت دارد؟

احتمال اینکه یک فرد مبتلا به دیابت در اثر ابتلا به کرونا دچار علائم سخت شود بیشتر از فرد عادی است بنابراین ضرورت دریافت واکسن در بیماران مبتلا به دیابت بیشتر است که خوشبختانه این جمعیت نسبت به دریافت واکسن کرونا اقدام کرده‌اند.

وضعیت اصفهان در مدیریت دیابت چگونه است؟

یکی از استان‌هایی که در مدیریت دیابت اقدامات مهمی انجام داده است، اصفهان است. اما باز هم تأکید بر فرهنگ‌سازی برای پیشگیری از این بیماری است. استان اصفهان در زمینه پیشگیری از بیماری‌های دیگر مانند قلب و عروق و سرطان هم پیشگام است.