بحران آب در کشور در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار گرفته و در حال حاضر، مسئله آب یکی از چالش‌های اساسی سیاسی و اجتماعی کشور است که متأسفانه از گذشته به ارث رسیده و در زمان مناسب و پیش از اینکه کار به اینجا برسد مدیریت نشده است. اهمیت این مسئله داخلی به‌گونه‌ای است که بخش زیادی از مسائل و موضوعات کشور و توسعه پایدار، متأثر از وجود آب و منابع آبی است و سخن گزافی نیست اگر بگوییم امروز اهمیت مسئله آب برای کشور، کمتر از مسائل و مناقشات بین‌المللی و مذاکرات بر سر پرونده هسته‌ای ایران نیست.

در شرایط کنونی که وضعیت تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت در اضطرار و بحران قرار دارد، نخبگان، افکار عمومی و عامه مردم، ذی‌نفعان و به‌ویژه کشاورزان و سایر آسیب دیدگان این وضعیت نابسامان، به دنبال عارضه‌یابی و شناسایی مسببان و عاملان این شرایط و احقاق حق خود هستند که در وهله اول به نظر می‌رسد شناسایی علل و عوامل بروز بحران، مسیری اصولی برای آسیب‌شناسی و درنهایت برنامه‌ریزی برای اتخاذ سیاست‌های درست برای رفع بحران است.

در سال‌های اخیر  اتهامات زیادی در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی به‌صورت هدفمند در خصوص کم‌آبی و بی‌آبی در فلات مرکزی کشور متوجه کارخانجات صنعتی و معدنی و شرکت‌های فولادی، از جمله شرکت فولاد مبارکه شده است. فارغ از اینکه چه جریاناتی در  پشت پرده، انعکاس‌دهنده  چنین فرضیاتی در جامعه هستند، بررسی این مسئله و استناد به شواهد، آمارهای حقیقی و مستندات واقعی، روشنگر بسیاری از اخبار و اطلاعات منتشرشده در این حوزه و نمایانگر حقیقت و واقعیت این مسئله است.

به استناد آمارهای وزارت نیرو به‌عنوان متولی اصلی منابع و ذخایر آبی کشور، ۹۰ درصد منابع آب شیرین کشور در حوزه کشاورزی، ۶ درصد آن در بخش شرب و تنها ۴ درصد در بخش صنعت کشور مصرف می‌شود و همین آمار اولیه نشان می‌دهد که باوجود اهمیت صنایع و نقش آن‌ها در تولید، اشتغال، کارآفرینی، کسب‌وکار و رونق و رفاه اقتصادی و تأثیر کلی اقتصاد متأثر از صنعت بر تولید ناخالص ملی و مقایسه تأثیر فزاینده و چشم‌گیر صنعت بر اقتصاد به نسبت تأثیر کشاورزی بر اقتصاد کشور، حجم بهره‌برداری از این منبع حیاتی برای تولید و شکوفایی اقتصادی بسیار ناچیز است.

مضاف بر این، صنایع بزرگ و کارخانجات صنعتی علاوه بر نقش‌آفرینی در تولید و رونق اقتصادی کشور، نقش بی‌بدیلی در رفع موانع، مشکلات و گرفتاری‌های زیرساختی کشور در تأمین انرژی، گشایش اقتصادی، تولید و انجام مسئولیت‌های اجتماعی در عرصه‌های مختلف داشته‌اند که در این میان، گفت‌وگو با مدیران گذشته منطقه‌ای و ملی و مطالعه آمارهای موجود و اسناد کتابخانه‌ای، گواه این نکته است که تأمین منابع مالی و بودجه بخش زیادی از طرح‌های توسعه منطقه‌ای فلات مرکزی بر عهده شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه نهاده شده است، تأمین اعتبارات چندصد میلیاردی موردنیاز طرح‌های انتقال آب همچون تونل سوم کوهرنگ و همچنین تأمین منابع مالی پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به مرکز کشور، تأمین مالی و پرداخت هزینه برای بازسازی و نوسازی تصفیه‌خانه‌ها و شبکه‌های آب و فاضلاب اطراف کارخانه و مشارکت در اجرای پروژه‌های توسعه شبکه نیروگاهی کشور و ... تنها بخشی از سرمایه‌گذاری‌هایی است که فولاد مبارکه به‌تنهایی در راستای حل و رفع معضلات زیست‌محیطی و زیرساختی کشور انجام داده و قطعا هیچ نهاد، دستگاه و سازمانی در سایر بخش‌ها به این حجم و میزان در رفع مشکلات این حوزه نقش‌آفرینی نکرده‌اند.

علاوه بر اقدامات یادشده، در یک دهه اخیر سیاست‌گذاری‌های متعدد، فراگیر و پیچیده‌ای در شرکت فولاد مبارکه به‌منظور بهینه‌سازی و کاهش مصرف آب انجام‌شده، به‌گونه‌ای که باوجود افزایش چند برابری حجم تولید این شرکت در یک دهه اخیر ،حجم میزان آب مصرفی این شرکت به میزان ۵۰ درصد کاهش‌ یافته است.

اعمال تغییرات بنیادین در فرایند تولید فولاد با نگاه به  کاهش حجم مصرف آب در هر تن فولاد و ثبت رکورد جهانی کم‌ترین مصرف‌کننده آب به ازای هر تن فولاد در کشور، بازچرخانی آب در شرکت فولاد مبارکه به تعداد ۸ مرتبه، استفاده از پساب ۹شهر اطراف شرکت فولاد مبارکه در مصارف صنعتی، علاوه بر سرمایه‌گذاری‌های متعدد برای طرح‌های انتقال آب همچون انتقال آب از خلیج‌فارس، تنها بخشی از اقدامات صورت گرفته در راستای کاهش مصرف آب در این شرکت مؤثر بوده است.

تمامی این اقدامات در شرایطی صورت می‌گیرد که بسیاری از دستگاه‌های متولی در حوزه آب، به مسئولیت‌های خود در این حوزه به‌درستی عمل نکرده و در شرایطی که توسعه علمی و پیشرفت‌های داخلی در شرکت‌های دانش‌بنیان روش‌های  نوین و  بهره‌ورتری را در صنعت کشاورزی به وجود آورده، بخش عمده کشاورزی کشور، همچنان با روش‌های گذشته، به تولید محصول و باغبانی مشغول هستند که تغییر روش‌ها و اعمال روش‌های نوین در بهره‌گیری از منابع آبی می‌تواند میزان مصرف آب در کشاورزی را  ۵۰ درصد کاهش دهد که در صورت اعمال سیاست‌های صحیح و اصولی در این حوزه، بخش زیادی از دغدغه‌های متولیان آب مرتفع می‌شود. اگر این تمهیدات در زمان خود و پیش از این صورت گرفته بود، امروز شاهد مشکلات متعدد پیش روی صنعت و جامعه کم‌توقع کشاورزان این منطقه از کشور نبودیم.

هادی نباتی‌نژاد - مدیر روابط عمومی شرکت فولاد مبارکه