به گزارش ایراسین، اقتصاد دیجیتال مجموعه فرآیندها و تعاملاتی است که که در بستر دیجیتال به افزایش یا کاهش سرمایه منتج می شود و حتما دو طرف باید در این تعامل حضور داشته باشند. ایران از نظر آمار و ارقام نه به لحاظ تراکنش مالی ، جایگاه خیلی پایینی در دنیا ندارد و در مقایسه با کشورهای همسایه از جایگاه خوبی نیز برخوردار است.بنابراین با در نظر گرفتن اینکه حاکمیت و مشخصا دولت راهکار و سازوکارهای مناسبی برای سروسامان دادن به این اقتصاد و کسب و کار نداشته است ، مردم راه خود را پیدا کرده اند و به این فضا هجوم آورده اند. درباره مبحث اقتصاد سایبری با سارا میرقاسمی، دکتری ارتباطات، مدرس حوزه سواد رسانه ای، دبیر کارگروه پایش محتوایی رسانه ها و فضای مجازی با رویکرد سواد رسانه ای در انجمن سواد رسانه ای ایران گفتگویی انجام دادیم که در ادامه می خوانید.

منظور از اقتصاد سایبری چیست؟

ما در دوران فرا رسانه قرار داریم یعنی در این دوره زمانی رسانه ها مرزهای زمانی و مکانی را در هم شکسته اند و چیزی فراتر از اندیشه ما رقم زده اند. در عصر سر ریز اطلاعات هستیم که بدون اجازه ما در اختیار ما قرار داده می شود. در سواد رسانه ای با گونه ای از رفتار گزینشی مخاطب با پیام های تجاری که از طریق رسانه در اختیار او قرار می گیرد مواجه هستیم . در واقع سواد رسانه ای یک مهندسی معکوس است که از مخاطب به رسانه می رسد. بنابراین اقتصاد سایبری یا دیجیتال مجموعه فرآیندها و تعاملاتی است که که در بستر دیجیتال به افزایش یا کاهش سرمایه منتج می شود و حتما دو طرف باید در این تعامل حضور داشته باشند.

در آمدزایی از حوزه فضای مجازی چگونه شکل می گیرد؟

فردی که به مهارت های سواد رسانه ای مسلط نباشد قطعا قادر نیست به مهارت های سایبری نیز دست پیدا کند چرا که سواد رسانه به مخاطب می آموزد که چگونه در مواجهه با با پیام های رسانه ای بهترین اطلاعات را متناسب با شرایط فرهنگی ، سنی ، کاری و .. دریافت کند ، با استفاده از مهارت هایی این اطلاعات دریافتی را به دانش تبدیل کند و بهره گیری از ابزارهای رسانه ای مهارت کسب شده را در اختیار دیگران قرار دهد و از این طریق درآمدزایی کند.

سواد رسانه ای را توضیح می دهید؟

ببینید سواد سایبری ترکیبی از سواد رسانه و دیجیتال است. در جوامع توسعه یافته که خود سازندگان تکنولوژی های جدید در حوزه رسانه هستند به این نتیجه رسیدند که باید به دانش آموزان به عنوان تاثیرپذیرترین مخاطبان رسانه ها به صورت مستقیم در این زمینه اموزش دهند و در همین چارچوب نقش مدارس و معلم ها در این ارتباط مورد توجه جدی قرار گرفت .

سهم ایران از اقتصاد سایبری جهان چه میزان است ؟

۳۲۶ میلیون دامین در دنیا به ثبت رسیده است. می توان برآورد کرد یک میلیون از این دامین ها توسط ایرانیان به ثبت رسیده است پس می توان گفت از این لحاظ در وضعیت خوبی قرار داریم.

البته این میزان از ثبت دامین تماما مربوط به اقتصاد نیست؟

بله درست است. این عدد کاملا نشان دهنده اقتصاد نیست چرا که بسیاری از آنها برای دانشگاه ، مراکز مذهبی و سازمان هایی است که ارتباطی با اقتصاد ندارند. ولی معیار مناسبی برای مقیاس آماری می باشد.

از نظر آمار وضعیت ایران چگونه است؟

ایران از نظر آمار و ارقام نه به لحاظ تراکنش مالی، جایگاه خیلی پایینی در دنیا ندارد و در مقایسه با کشورهای همسایه از جایگاه خوبی نیز برخوردار است. بنابراین با در نظر گرفتن اینکه حاکمیت و مشخصا دولت راهکار و سازوکارهای مناسبی برای سروسامان دادن به این اقتصاد و کسب و کار نداشته است، مردم راه خود را پیدا کرده اند و به این فضا هجوم آورده اند.
 

چه زمانی سرمایه های افراد در فضای مجازی در جهت رونق تولید ملی خواهد بود؟

متاسفانه یکی از چالش هایی که در جوامع جهان سوم با آن روبرو هستیم این است که پس از ابتلا به دنبال درمان هستیم. وقتی که زیرساخت های دانش و مهارت مخاطبان توسعه پیدا کرده باشد، افراد می آموزند به جای اینکه مصرف کننده صرف باشند، از هزینه های اضافی چشم بپوشد و مازاد سرمایه های خود را در جهت اعتلای رونق تولید ملی به کار گیرد.

وضعیت سواد رسانه ای در مدارس ایران چگونه است؟

متاسفانه در حال حاضر دانش آموزان ایرانی در پایه دهم تحصیلی با این مفاهیم اشنا می شوند در صورتی ضرورت دارد آنها در پایه های پایین تر با این موضوع و مفاهیم آن آشنا شوند و از دیگر سو از توانمندی و مهارت افراد متخصص برای آموزش این علم استفاده شود.

پس هنوز آموزش سواد رسانه ای به عنوان یک ضرورت به صورت عینی درسیستم آموزش و پرورش کشور پذیرفته نشده است؟

ببینید باید معلمان اموزش ببینند که چگونه می توانند با نگاه ایجابی، تفکر انتقادی در مورد سواد رسانه ای و چگونگی برخورد با محتوای رسانه ها را به دانش آموزان منتقل کنند و آنها را این زمینه تعلیم دهند به نحوی که دانش آموزان به مرور بتوانند اخبار حقیقی و دروغین را از یکدیگر تشخیص دهند و در نهایت به تولید کننده محتوای رسانه ای در کشور متناسب با فرهنگ بومی کشور تبدیل شوند.

وضعیت سواد رسانه ای و توسعه رسانه و فرهنگ رسانه در جوامع در حال توسعه چگونه است؟

در این جوامع ابزار و تکنولوژی های نوین در اختیار شهروندان قرا داده می شود، بدون این که اموزش و فرهنگ لازم در مورد نحوه استفاده از این ابزار و تکنولوژی به مصرف کنندگان ارائه شود که در این ارتباط به عنوان نمونه می توان به مقوله اینترنت و نحوه مواجهه مردم کشورهای درحال توسعه با این ابزار اشاره کرد .

پس به این نتیجه می رسیم که رسانه به صورت یک محصول بسته بندی شده وارد کشورهای جهان سوم شده است؟

دقیقا همین اتفاق رخ داده است. عموما به کشورهای جهان سوم ابزار و تکنولوژی به صورت محصول بسته بندی شده، ارائه می شود و برخی از نخبگان و تصمیم گیران این کشورها نیز با رویکرد مقابله ای و سلبی با آن برخورد می کنند و نگاه محدود کننده به آن دارند به جای این که نگاه ایجابی داشته باشند و سعی کنند به شهروندان شان در مورد نحوه استفاده از این تکنولوژی های نوین آموزش های لازم را ارئه دهند. آنها در راستای نگاه محدود کننده خود شهروندان را تشویق می کنند که از این ابزارها استفاده نکنند و از آنها فاصله بگیرند.

در آخر به نظر شما آیا به کسب و کارهای اینترنتی می توان اعتماد کرد ؟

زمانی که صحبت از کسب و کار اینترنتی به میان می آید مباحث اخلاقی و کلاهبرداری اهمیت می یابد که نگرانی ایجاد می کند. در حالی که  کسب و کارهای حوزه اینترنت بیشترین همکاری را با نهادهای حاکمیتی مانند پلیس فتا دارند.در این فضا کار شفافیت بالایی دارد و انجام کار غیر اصولی ممکن نیست، از این رو می توان گفت این نوع کسب و کار از امن ترین کسب و کارهاست. از طرفی ارزش مالی کسب و کار اینترنتی چند برابر برخی از فروشگاه های بزرگ است، بنابراین صاحب این کسب و کار، تجارت خود را با یک خطا و کلاهبرداری به خطر نمی اندازد.

با این حال فرهنگ استفاده و سواد رسانه ای در جایگاه مهمی قرار دارد؟

بله آموزش سواد رسانه ای یک ضرورت در تمام کشورهای جهان سوم به شمار می رود. باید معلمان آموزش ببینند که چگونه می توانند با نگاه ایجابی، تفکر انتقادی در مورد سواد رسانه ای و چگونگی برخورد با محتوای رسانه ها را به دانش آموزان منتقل کنند و آنها را در این زمینه تعلیم دهند.