به گزارش ایراسین، درحالی موضوع کسری بودجه یا اصلاحات ساختاری در نظام بودجه‌ریزی کشورمان مطرح می‌شود که برخی کارشناسان براین باورند که اصولا امروز تغییرات ساختاری در نظام بودجه‌ای کشورمان یک پیشنهاد یا یک راهکار نیست بلکه باید آن را به عنوان یک الزام غیرقابل انکار دانست ودراستای اجرایی شدنش هرچه سریعتر اصولی و علمی گام برداشت.
در این زمینه و از مهمترین پیش‌نیازها می‌توان به اصلاح ساختار بودجه کشورمان اشاره کنیم که از اولویت‌های مهم است و نمی‌توان این گفته را یک هشدار دانست بلکه الزامی است که نباید به آن بی‌توجهی کرد. اما به راستی الزامات این اصلاحات چیست و چطور می‌توانیم ساختار بودجه‌ای کشورمان را متناسب با شرایطی که در آن قرار داریم ترمیم کنیم؟
از این رو ایراسین گفت‌وگویی با وحید شقاقی‌شهری، استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی داشته تا از وی درباره این مهم بپرسد و پاسخ‌های این اقتصاددان را در ادامه می‌خوانیم.
* آیا واقعا اصلاح ساختار بودجه می‌تواند راهی برای مقابله با کارشکنی‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران باشد؟
اجازه دهید برای پاسخ به این سئوال کمی توضیح بدهم، چون پاسخ شما یک کلمه بله یا خیر نمی‌تواند باشد. اگرچه درشرایطی قرار داریم که کارشکنی‌های آمریکا علیه اقتصاد کشورمان مشکلاتی را به اقتصاد ایران تحمیل کرده؛ اما هنوز راهکارهای مناسبی در اختیارداریم که بتوانیم از این گردنه تاریخی نیز به سلامت همچون گذشته عبور کنیم. شاید در نگاه اول موضوع تجارت خارجی و همچنین توسعه شرکای تجاری در ذهن اغلب ما شکل گرفته باشد اما نباید فراموش کنیم که اصولا برای تحقق این موارد نیاز داریم از درون نیز اصلاحاتی در اقتصاد کشورمان ایجاد کنیم تا چرخ اقتصاد به خوبی حرکت کرده و رونق صادراتی برای اقتصاد کشورمان به ارمغان آورد.
- به این ترتیب تاکید دارید که نظام بودجه‌ریزی ایران هماهنگ با شرایط فعلی نیست؟
دقیقا؛ بطور کلی نباید فراموش کنیم که امروز ساختار بودجه کشور با شرایط تحریم هماهنگ نیست؛ چون براساس بودجه سنتی کشورمان تا زمانی که صادرات نفت داشتیم؛ می‌توانیم هزینه‌های مورد نظر را با این درآمد پوشش دهیم، درحالی که امروز فروش نفت مشکل شده و تقریبا بازگشت دلارهای حاصل از صادرات آن با تاخیر معناداری روبرو شده است. بنابراین پرواضح است که نمی‌توانیم با این ساختار بودجه کشورمان را در شرایط فعلی اداره کنیم، چون شواهد نشان می‌دهد امسال کسری بودجه خواهیم داشت.
- در کدام بخش‌ها به نظرشما بیشتر نیازمند اصلاحات ساختاری هستیم؟
به نظر من؛ نظام مالیاتی؛ مدیریت هزینه‌ها؛ صندوق‌های بازنشستگی نباید به بودجه متکی شوند؛ اوراق مالی یا همان آینده فروشی امروز یک هشدار جدی است؛ شرکت‌های دولتی باید عملکرد خود را شفاف‌سازی کنند؛ تا بتوانیم متناسب با شرایط فعلی اقتصاد یا همان کارشکنی‌های آمریکا علیه کشورمان کاملا منطقی، معقول و محاسبه شده گام برداریم. اما این اصلاحات کار دشواری است و نیاز به اجماع سران نظام و سران قوا دارد تا بودجه‌ای و ساختاری کارآمد و اثربخش تهیه شود.
- شما به کسری بودجه در سال جاری اشاره کردید آیا برآوردی هم از میزان کسری احتمالی بودجه ۹۸ دارید؟
بله؛ تابه‌حال درآمدهای حاصل از فروش نفت موجب شده بود نظام اداری کشور بزرگ و بزرگ‌تر شده و هزینه‌ها به دنبال آن بیشتر شود. اما نشانگرهای اقتصادی برای امسال از کسری ۱۵۰ هزار میلیارد تومان در بودجه خبر می‌دهند. این کسری در بودجه تورم‌زا است و موجب می‌شود کشور با مشکلات زیادی مواجه شود. در نتیجه دولت مجبور می‌شود با استقراض و انتشار اوراق کسری را پوشش دهد که هر دو تصمیم برای اقتصاد کشور خطرناک است.
- برخی اخبار حکایت از آغاز اصلاحات ساختاری در بودجه برای جبران این مشکل می‌دهند، نظر شما چیست؟
ببینید دولت، سازمان برنامه و بودجه و مجلس خیلی دیر به فکر اصلاح ساختار نظام بودجه افتادند. بارها اقتصاددان‌ها درباره این وضعیت هشدار داده بودند و از سال گذشته این انتقادها تندتر و منسجم‌تر عنوان می‌شد. ولی متاسفانه کسی به این حرف‌ها توجهی نداشت. از آنجایی که گوش شنوایی به نقدها نبوده ما به این سرنوشت دچار شدیم. تا اینکه بعد از صحبت آقای لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی با مقام معظم رهبری و درنهایت با اولتیماتوم رهبری که باید اصلاح بودجه عملیاتی در طول چهار ماه عملیاتی شود، کار را شروع کردند. سخن گفتن از اصلاح بودجه و لزوم آن به‌قدری گفته‌شده که جز موضوع‌های تکراری در اقتصاد است.
- امروز به چه نوع بودجه‌ای نیاز داریم؟
اکنون از شرایط اخطار و هشدار به‌اجبار رسیده‌ایم به همین دلیل باید به سمت بودجه مبتنی بر عملکرد و شفاف گام برداریم. کشور ناچار به اصلاح بودجه است. دولت مجبور است به اصلاح بودجه و شفافیت تن دهد. همه این مشکلات به دلیل نبود شفافیت لازم بوده است.
- شما به بزرگ‌شدن دولت تا کنون اشاره کردید و خبر از افزایش هزینه‌ها در طول این سال‌ها دادید، فکر می‌کنید چه درصدی از این هزینه‌ها در شرایط فعلی قابل حذف است؟
من اعتقاد دارم بسیاری از هزینه‌های جاری دولت قابل‌حذف خواهد بود؛ چون موازی کاری‌ها و تداخل وظایف قابل‌کنترل است. یعنی طبق آمار ۲۰ الی ۳۰ درصد هزینه‌ها قابل‌حذف است. ذی‌نفعانی وجود دارد که می‌شود درباره آن‌ها شفاف‌سازی کرد. این مطالبه ملت و مسئولان ارشد نظام است و ما غیر از این راهکاری برای عبور از شرایط نداریم. بنابراین در قالب اصلاح ساختار بودجه باید معافیت‌های مالیاتی سازمان‌ها و نهادها حذف شود. اتکا به منابع درآمدی مالیاتی، جلوگیری از فرار مالیاتی و اصلاح نظام مالیاتی از اصول مبنایی اصلاح ساختار نظام بودجه است.
ارسال نظر