در شرایط جنگ اقتصادی کنونی کشور به مدیران جسور، شجاع و قاطع نیاز دارد و نباید بنشینیم مشکل ایجاد شود و به فکر راه حل بیفتیم. مهمترین مسئله امروز کشور قبل از تامین نیازهای اساسی مردم جلوگیری از رانت در حوزه ارز و کالاهای اساسی مردم است تا تامین نیازهای جامعه به دست تک تک مردم برسد.
خبرنگار ایراسین گفتگویی انجام داده است، با مهدی غضنفری استاد دانشگاه و وزیر اسبق صنعت، معدن و تجارت با موضوع شناسایی رانت در حوزه های مختلف اقتصادی و تاثیرات آن بر رونق تولید که در ادامه می خوانید.
چگونه حوزه اقتصادی و صنعتی کشور دستخوش ورود رانت می شود؟
بخشی از رانت ها مربوط به مجوزها می شود. برای اعطای مجوز در حوزه های مختلف اقتصادی نیاز به تائید و امضای یک فرد دولتی دارد که به آن امضای طلایی می گوییم و در یک سیستم کسب و کار هر چقدر امضاهای طلایی بیشتر باشد، فرصت های ایجاد رانت در آن سیستم بیشتر است.
آیا نمی توان با شفافیت این فرصت ها از طریق دولت الکترونیک ورود این رانت ها را حذف کرد؟
ببینید با کمال تاسف، از دیرباز در اقتصاد ایران به دلیل عدم استفاده از پنجره واحد یا شبکه های اینترنتی یا اپلیکیشن های تخصصی، افراد باید به صورت حضوری مراجعه و کارمند و مدیر را ببینند تا مجوز کسب و کار به او داده شود. هر کدام از این ارتباطات می تواند شروع یک رانت و فساد باشد زیرا آن کسی که باید امضا کند، ممکن است بابت آن امضا پولی دریافت کند و مجوزش را به کسی بدهد که آن فرد شایسته نیست و اهلیت لازم برای انجام کار را ندارد و در حقیقت دو گونه فساد در یک امضا شکل بگیرد.
چه مقدار در عمل با این افراد هم رانتخوار هم امضا طلایی برخورد شده است؟
این اعتقاد وجود دارد که رانت باعث ضربه زدن هم به سیستم مدیریتی و هم به سیستم اقتصادی کشور می شود اما با وجود برخوردهای زیادی که با امضاهای طلایی و رانت خوارها شده اما باز هم شاهد وجود این نوع فساد هستیم زیرا باید با در این خصوص به صورت ساختاری عمل کرد.
چه راهکارهایی وجود دارد تا بتوانیم رانت را به حداقل ممکن برسانیم؟
باید با باز مهندسی فضای کسب و کار و فرآیندها، مراجعه به ادارات را به حداقل برسانیم و در فضای اطلاعاتی و شبکه های مجازی، فرصت ها را معرفی کنیم و در همان جا نیز افراد مدارک شان را آپلود کنند و اینگونه هم شفافیت در اعطای مجوز ها بوجود می آید و هم ارتباط فیزیکی به حداقل می رسد.
پس مهمترین عامل بوجود آمدن رانت عدم وجود شفافیت است؟
بله یکی از دلایل فساد و رانت عدم شفافیت است. خیلی از موقعیت هایی که در جامعه ایجاد می شود، به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات، برای افراد معمولی جامعه ایجاد نمی شود اما برخی افراد خاص، به دلیل رانت اطلاعاتی به آن دست پیدا می کنند و از شرایط که می تواند اعطای تسهیلات باشد، استفاده می کنند.
پس با این اوصاف بسیاری از وام ها به همین روش و بدون اطلاع سایرین اعطا می شود و برخی در نهایت به اختلاس و بدهکار بزرگ بانکی ختم می شود؟
رانت در اعطای تسهیلات بدین دلیل ایجاد می شود که فقط سهم افراد خاص می شود در حالی که باید به صورت عادلانه بین همه مردم توزیع می شد. خیلی از وام ها و تسهیلاتی که فرزندان مقامات دریافت می کنند به همین شیوه است زیرا هیچ کس دیگری از آن تسهیلات اطلاع پیدا نمی کند و در نهایت به فرزندان مقامات می رسد.
در زمینه بوجود آمدن رانت در ارز دولتی چه نظری دارید؟
ببینید از قبل پیش بینی می شد اگر دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالای اساسی اختصاص دهد، فضا رانتی خواهد شد و کالاهای ارزان به نقاطی نشر پیدا کند که دست دولت به آن نرسد. هرچه فاصله قیمت ارز دولتی و آزاد بیشتر باشد، مکش کالای اساسی به سمت سایر حوزه ها بیشتر می شود. لذا به دولت هشدار دادیم که نمی تواند ارز ارزان را به دست مردم برساند.
اما دولت عقیده دارد که به صورت شفاف ارز را از طریق نظام توزیع کالا به دست مردم رسانده است؟
اگر کسی طرفدار این مسئله است باید مقابل دوربین حاضر شده و بگوید این ارز را به دست مردم خواهد رساند. اما ما آب را در جوی رها کرده ایم و ادعا داریم که چرا به مزرعه نمی رسد. نظام توزیع باید شفاف باشد؛ یعنی مشخص شود ارز چه زمانی دریافت و کدام کالا وارد کشور شده و به دست کدام تولید کننده رسیده است. در حالی که در این زمینه شفافیت کاملی وجود ندارد.
پس با این موضوع که به صورت کوپنی کالاهای اساسی به دست مردم برسد موافق هستید؟
ببینید به نظر می رسد دولت باید سامانه ای ایجاد کند تا رانت و دستبرد به کاروان پول به حداقل برسد اما اگر بدون این سامانه نرم افزاری ارز تخصیص دهیم، شفافیت ایجاد نخواهد داشت. در غیر اینصورت دولت باید به مردم کارت خرید اعطا و یا به حساب آن ها پول تزریق کند.
ارسال نظر