به گزارش ایراسین، محمد سیاووشی، رئیس کارگروه حمل و نقل ریلی و عضو کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران طی مصاحبه‌ای پیرامون حوزه لجستیک به سوالات زیر پاسخ داد:

به عقیده رئیس کارگروه حمل و نقل ریلی و عضو کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران، توجه و سرمایه‌گذاری در حوزه لجستیک بسیار جدی است، چراکه بی‌اهمیتی به حوزه لجستیک تا همین امروز هزینه‌های سنگینی به صنایع و اقتصاد کشور وارد کرده و باعث از دست رفتن فرصت‌های ترانزیتی بی‌بدیلی شده است. از سوی دیگر توسعه صنایع همچون فولاد بدون توجه به زیرساخت‌های ریلی نه تنها امکان‌پذیر نیست بلکه در ادامه زیان‌ده و حتی موجب ورشکستی این شرکت‌ها می‌شود.
سیاووشی تاکید دارد، متاسفانه امروز اکثر قریب به اتفاق صنایع و معادن کشور بر پایه جاده پیش‌بینی و احداث شده‌اند.

از نگاه شما صنعت فولاد و توسعه آن چه نقشی در توسعه حمل و نقل ریلی کشور دارد؟

اساساً توسعه صنعت فولاد بدون توسعه زیرساخت‌های راهبردی همچون صنعت ریلی در جهان امکان‌پذیر نیست و در صورتی که توسعه ریلی در نظر گرفته نشود با مشکلات عدیده‌ای در نقل و انتقال محصول و مواد اولیه مواجه خواهند شد. همچنین قیمت تمام شده کالا اقتصادی نخواهد بود و در نهایت با ورشکستگی یا ضرردهی سنگین آن مجموعه مواجه خواهیم شد. در جهان امروز به دلیل واقعی بودن قیمت‌ها برای تک تک هزینه‌ها برنامه‌ریزی می‌شود و به همین دلیل است که به حوزه لجستیک به دلیل اهمیت آن در افزایش سرعت نقل و انتقال کالا و مواد اولیه و کاهش قابل ملاحظه قیمت تمام شده نگاه بسیار راهبردی دارند.

با توجه به اینکه فروش بیشتر کارخانه‌های فولادی از درب کارخانه است، توسعه حمل و نقل ریلی چقدر موجب افزایش فروش و حتی توسعه صادرات صنعت فولاد می‌شود؟

واقعیت امر این است که نقش صنعت ریلی به عنوان یک صنعت راهبردی و حیاتی برای حمل انبوه کالا و مواد اولیه در کشور ایران کاملاً مغفول مانده و نگاه به این حوزه صرفاً یک نگاه باربری است. این صنعت به دلیل هزینه‌بر بودن زیرساخت‌ها و ادوات آن مورد توجه نبوده و تمایل صنایع بیشتر استفاده از حمل و نقل جاده‌ای است. اکثر قریب به اتفاق صنایع و معادن کشور، براساس حمل جاده‌ای پیش‌بینی و احداث شده‌اند و خطوط تولید و بسته‌بندی نیز براساس ابعاد و مشخصات کامیون اقدام به تولید و بسته‌بندی می‌کنند. با وجود این، در چند سال اخیر مشکلات و موانع حوزه حمل و نقل جاده‌ای بیش از پیش عیان و آشکار شده‌اند و امروزه حوزه حمل و نقل جاده‌ای به دلیل خود مالک‌بودن ناوگان و نوسانات قیمتی به تهدید جدی برای صنایع کشور تبدیل شده‌اند و قطع به یقین صنایعی موفق خواهند بود که از ظرفیت و بستر ریلی برای حمل مواد اولیه و محصولات خود استفاده کنند که این اقدام منجر به کاهش قیمت تمام شده مواد اولیه برای صاحبان کالا و کاهش قیمت محصول برای مشتریان خواهد شد.

پیشنهاد شما در این باره چیست و چطور فولادی‌ها از طریق ریل می‌توانند افزایش صادرات داشته باشند؟

فولادسازان در گام نخست باید حوزه لجستیک را در درون خود شکل دهند و در انجمن‌های تخصصی نیز کمیته‌های لجستیک ایجاد کنند و صد البته مدیران و کارشناسان این حوزه‌ها و کمیته‌ها باید از افراد آگاه، مجرب و دارای سوابق و تحصیلات مرتبط انتخاب شوند تا این افراد با تکیه بر تجارب و سوابق خود اقدام به برنامه‌ریزی، مدل‌سازی و تعریف مسیر بهینه کنند و از ظرفیت‌های مغفول در حوزه حمل و نقل بهترین بهره را ببرند که متاسفانه در حال حاضر چنین ساز وکاری طراحی و اجرایی نشده است. در نتیجه مانند همه صنایع و بنگاه‌های اقتصادی، ضعف مدیریت و مهندسی لجستیک مشهود است. فولادسازان می‌توانند با طراحی هاب‌های لجستیکی متصل به ریل مواد اولیه و محصولات داخلی یا صادراتی خود را در یک نقطه مشخص تجمیع کنند یا به صورت انبوه و توسط ناوگان ریلی وارد این هاب‌ها شوند سپس پخش یا به صورت خرد در این هاب‌ها دپو و سپس به صورت انبوه توسط ناوگان ریلی حمل شوند که این‌کار موجب کاهش هزینه‌های لجستیکی، افزایش صادرات و در نهایت مدیریت یکپارچه جریان حمل و شکل‌گیری حمل و نقل ترکیبی می‌شود.

در حال حاضر ارتباط شرکت‌های فولادی با حوزه حمل و نقل ریلی و راه‌آهن چگونه است؟

در حال حاضر بزرگ‌ترین مشتری راه‌آهن جامعه فولادی و معدنی با سهم حدود ۷۵ درصد است و شرکت‌های بزرگ فولادی و معدنی ارتباط نزدیکی با مدیران راه‌آهن دارند. اما از نظر صنفی و تشکیلاتی ارتباطات موجود مطلوب نیست و باید بیشتر، عمیق‌تر و هدفمندتر و بر تصمیم‌گیری برای کل جامعه فولادی و معدنی کشور موثرتر باشد. قطعاً ذوب آهن اصفهان با توجه به توان و تجربه و تخصص ارزشمندی که دارد می‌تواند بزرگ‌ترین تامین‌کننده نیازهای ریلی کشور از جمله خط و سوزن باشد و همچنین با توجه به وجود مهندسان شایسته ایرانی در این مجموعه بزرگ فولادی، توان طراحی و ساخت سایر ادوات ریلی نیز وجود دارد که در حال حاضر وابستگی خارجی به آنها داریم.لازمه این‌کار همان نزدیکی طرفین و ایجاد کمیته‌های تخصصی و اعتماد به توان و تخصص صنایع داخلی است.

اما بنگاه‌های بزرگ در توسعه حمل و نقل ریلی چه نقشی دارند؟

جامعه فولاد و معدنی کشور با سهم ۷۵ درصد که بزرگ‌ترین مشتری راه‌آهن هستند. قطعاً باید در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند و توسعه زیرساخت و ناوگان ریلی را در دستور کار خود قرار دهند که این امر توسط بسیاری از فولادسازان انجام شده است. اما باز هم جای کار وجود دارد و هنوز خلأهای بسیار جدی وجود دارد. با توجه به سرمایه‌بَری بالای حوزه ریلی و همچنین محدودیت در منابع مالی صنایع نیازمند این هستیم که صنایع فولادی و معدنی به سمت ایجاد کنسرسیوم های مشترک حرکت کنند و از بستر ایجاد شده استفاده کنند تا هم بار مالی کمتری به کارخانه‌ها وارد شود و هم شاهد افزایش سرعت کار و بهره وری در این حوزه باشیم.

آیا فضای کشور در حال حاضر برای توسعه حمل و نقل ریلی مهیا است و دولت و بخش خصوصی در این حوزه سرمایه گذاری می‌کنند؟

به استناد قانون دسترسی آزاد به شبکه حمل و نقل ریلی مصوب ۰۶/۰۸/۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی اجازه واگذاری و ورود سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی به حوزه حمل‌ونقل ریلی داده شده است و در حال حاضر فضا برای هرگونه سرمایه‌گذاری و توسعه فعالیت در حوزه حمل و نقل ریلی کاملاً مهیا است.

اما چرا شرکت‌های حمل‌ونقل ترکیبی و چندوجهی در کشور قدرت پیدا نمی‌کنند. آیا هزینه‌های آن برای بنگاه ها به‌صرفه نیست؟

قطعاً حمل و نقل ترکیبی یکی از بهترین و موثرترین شیوه‌ها در جابه‌جایی کالا و مواد اولیه است و در جهان امروز این شیوه امری مرسوم و معمول است و کشورها از این بستر به خوبی استفاده می‌کنند. مانند حوزه مسافری که مسافران همه شیوه‌های حمل‌ونقل را رصد سپس به نسبت شرایط از بهترین مدل و شیوه حمل و نقل استفاده می‌کنند. اما در حوزه حمل و نقل کالا شاهد این مساله نیستیم که این امر دلایل متعددی دارد. بنابراین در گام نخست شناسایی نیروهای متخصص ضرورت دارد و گام دوم ایجاد واحد مستقل تحت عنوان واحد حمل‌ونقل و لجستیک است، پس ‌از آن قرار گرفتن کلیه ارکان عملیاتی حوزه حمل‌ونقل و لجستیک به‌عنوان زیرمجموعه این واحد اهمیت دارد. سپس برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه و مطلوب از مجموعه امکانات لجستیکی موجود در راستای اهداف آن مجموعه با استفاده از الگوها و مدل‌های لجستیکی روز و کارآمد است.

آیا در شرایط فعلی کشور و وضعیت تحریم‌ها، ضرورت توسعه زیرساخت‌های کشور و سرمایه‌گذاری در این حوزه احساس شده است؟

کاملاً این امر احساس شده و با توجه به افزایش قیمت حامل‌های انرژی، مواد اولیه، حقوق و دستمزدها و ... نیاز به زیرساخت‌های لجستیکی بیش از پیش احساس شده و چون از قبل برنامه‌ریزی مشخص و هدف‌گذاری معینی در این خصوص انجام نشده بسیاری از صنایع و معادن در باتلاق‌های لجستیکی گرفتار شده‌اند. معضل لجستیک امروز برای کشور معضلی جدی شده و نمونه بارز آن جنگ روسیه با اوکراین و فرصت بی‌نظیر ایجاد شده برای کشور به منظور انتقال کالاهای وارداتی و صادراتی روسیه از ایران است که متاسفانه زیرساخت‌های لجستیکی و مقررات دست و پاگیر ترانزیتی ما این فرصت ارزشمند را از ما گرفت و روسیه از مسیرهای دیگری اقدام به صادرات یا واردات کالاهای خود نمود و کشور را از منابع عظیم ارزی حاصل از این‌کار محروم کرد و باز هم نشان دادیم که ما استاد فرصت سوزی و فرصت سازی برای همسایگان خود هستیم.

در نهایت وضعیت سرمایه‌گذاری در حوزه حمل و نقل ریلی چگونه است؟

سرمایه‌گذاری در حوزه حمل و نقل ریلی دارای مقررات و آیین‌نامه‌های مشخص و مدونی هستند و اتفاقاً مصوبات خوبی برای حمایت از سرمایه‌گذاران از جمله ماده ۱۲‌قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور و بند ق تبصره ۲ قانون بودجه ۱۳۹۳ مصوب شده است. سرمایه‌گذاران با استفاده از این ماده می‌توانند کل سرمایه‌گذاری انجام شده در حوزه حمل و نقل ریلی را به صورت کامل دریافت کنند که خود باعث فرصت ارزشمندی برای سرمایه‌گذاران جامعه فولادی و معدنی کشور خواهد بود. به طور قطع امروز مسئولان و سیاست‌گذاران باید لجستیک را جدی بگیریم و بی‌اهمیتی به حوزه لجستیک تا همین امروز نیز هزینه‌های سنگینی به صنایع و اقتصاد کشور وارد کرده و فرصت‌های ترانزیتی بی بدیلی را نیز از دست داده‌ایم.

منبع: ماهنامه تحلیلی کارخانه