پایگاه خبری تحلیلی ایراسین- محمد آشناگر: بازار قراضه یکی از بازارهای مهم جهانی به‌شمار می‌رود و بسیاری از کشورها به قراضه به عنوان یک سرمایه ملی نگاه می‌کنند. این کشورها بازار این صنعت را در کشور خود حفظ کرده و حتی صادرات آن را ممنوع اعلام کرده‌اند. امروزه ۲۰ درصد فولاد جهان با قراضه تولید می‌شود و چشم‌انداز روشنی پیش روی آن قرار دارد.

میزان تجارت قراضه براساس برآوردهایی که در سال ۲۰۱۸ میلادی انجام شد، بیش از ۱۵۰میلیون تن بوده است و کشورهای سرآمد که بیشترین صادرات قراضه در دنیا را دارند، کشورهای آمریکا، برزیل، انگلستان و آلمان به‌شمار می‌روند. این کشورها زیرساخت‌های مناسبی در زمینه جمع‌آوری قراضه‌آهن از مبدا را برای خود فراهم آورده‌اند و رقمی حدود ۵۰ درصد از صادرات قراضه جهان را به خود اختصاص داده‌اند. این کشورها سیستم پیشرفته‌ای در ساختار خود برای این صنعت طراحی کرده‌اند. در مقابل بیشترین واردات قراضه آهن را کشورهایی همچون ترکیه، هندوستان، کره‌جنوبی و ایتالیا در اختیار دارند. این کشورها با توجه به اینکه جزء بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد دنیا محسوب می‌شوند، برای تامین خوراک مورد نیاز خود ۴۰ درصد واردات فولاد را به خود اختصاص داده‌اند.

چشم‌انداز قراضه آهن در جهان روشن است و ۲۰درصد فولاد جهان با قراضه تولید می‌شود. حتی برآوردها بر این اساس ‌است که حدود ۳۰ تا ۴۰ سال آینده با توجه به حجم تولید فزاینده فولاد، قراضه می‌تواند نیاز به سنگ آهن را از بین ببرد به این علت که به قدری ضایعات آهن در دسترس خواهد بود که تولید فولاد از سال ۲۰۶۰ به بعد با قراضه آهن انجام خواهد گرفت؛ این در حالی است که صنعت قراضه آهن در ایران به‌صورت کاملا سنتی اداره می‌شود و حدود ۳۰ هزار نفر در بازار قراضه آهن در کشور فعالیت می‌کنند!

با توجه به پیشرفت‌ صنعت فولاد کشور طی ۲۰ سال گذشته باید اذعان کرد که متناسب با آن صنعت قراضه با وجود نیروهای انسانی در سطح تحصیلات پایین و روش‌های جمع‌آوری، فرآوری و بازیافت سنتی با رشد چشمگیری همراه نبوده است. به عبارتی هرچند صنعت فولاد کشور رشد کرده، اما به لحاظ تامین ضایعات آهن همچنان با مشکلات بسیاری روبه‌رو است.

در سال گذشته (۱۴۰۱) دومیلیون تن ضایعات آهن در کشور جمع‌آوری شده است، اما براساس چشم‌انداز تعریف‌شده در کشور به ۶ میلیون تن قراضه نیاز داریم. بنابراین چگونه می‌توانیم این فاصله ۴میلیون تنی را جبران کنیم؟ از همین‌رو سیاست‌های کلان در این صنعت باید به‌گونه‌ای اتخاذ شود که روش‌های جمع‌آوری و شیوه‌ فرآوری تکامل یافته و همچنین میران تولید قراضه در سطح کشور افزایش یابد.

سیاست‌های کلان صنعت فولاد ایجاب می‌کند که نگاه بلندمدتی به صنعت قراضه داشته باشیم و به‌دنبال راهکارهایی برای تامین پایدار آن باشیم؛ یکی از راهکارهای افزایش قراضه آهن، بازیافت شناورها و کشتی‌های فرسوده در خلیج‌فارس و دریای مازندران است. باید اسقاط آنها را جدی گرفت و به چرخه بازیافت بازگرداند؛ زیرا تعداد زیادی شناور و کشتی‌های غرق‌شده در دریای شمال و جنوب موجود است که محل مناسبی برای تامین قراضه به‌شمار می‌روند. زمینه دیگر موضوع خطوط ریلی و ناوگان فرسوده کشور است که در صورت از رده خارج شدن به افزایش قراضه کمک می‌کنند. همچنین به خطوط لوله‌های گاز می‌توان ‌اشاره کرد که با گذر زمان فرسوده شده و نیاز به نوسازی دارند. مورد مهم دیگر برای بازیافت آهن، اسقاط خودروهای فرسوده است که آمار آنها به حدود ۳میلیون خودرو می‌رسد. راه دیگر تامین قراضه آهن، بافت‌های فرسوده هستند. در کشور ساختمان‌های مسکونی و اداری بسیار قدیمی که متعلق به ۵۰ سال پیش هستند، وجود دارد که باید نوسازی شوند که این نوسازی به تامین قراضه منجر می‌شود.

در زمینه واردات قراضه نیز باید اذعان کرد که این امر به‌صرفه نیست. تامین قراضه از طریق واردات به‌دلیل کاهش ارزش پول ملی، صرفه اقتصادی ندارد؛ زیرا نرخ قراضه با قیمت‌های جهانی تعیین می‌شود، از این‌رو اگر بخواهیم قراضه را از کشورهای دیگر تامین کنیم قیمت آن متناسب با قیمت داخلی شمش فولاد ایران تمام می‌شود که این امر دیگر توجیه‌پذیر نخواهد بود.

چالش‌های بسیاری در صنعت قراضه وجود دارد که مهم‌ترین وریشه‌ای‌ترین این چالش‌ها، فراهم نبودن یک سیستم تشکیلات یکپارچه و منسجم در راستای مدیریت صنعت و تامین قراضه است تا بتواند چالش‌های این صنعت را برطرف کند. باتوجه به اینکه منابع ما محدود است و وسایل حمل و نقل در ایران سن بالایی دارند، خود این موضوع چالش‌های بسیاری را ایجاد می‌کند. مادامی که این مشکل توسط وزارتخانه‌های مرتبط حل نشوند، ما همچنان با چالش تامین قراضه روبه‌رو و راهکارها کماکان بیهوده باقی خواهند ماند. زمانی می‌توانیم به حل مشکلات صنعت قراضه دلخوش باشیم که وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به تشکیل یک واحد مستقل در یکی از معاونت‌های خود در این صنعت کند و نگاه کارشناسانه‌ای برای حل مسائل آن داشته باشد. همچنین ما نیازمند تشکیلاتی منسجم برای مدیریت بازار قراضه هستیم تا در زمینه حل و فصل مشکلات این صنعت تدبیر کند.

منبع: ماهنامه تحلیلی کارخانه