به گزارش ایراسین، نرخ زاد و ولد در ایران در سال‌های اخیر روند کاهشی را طی کرده است. وضعیتی که کارشناسان جمعیت‌شناسی می‌گویند ممکن است به پیری جمعیت ایران ختم شود. تعدادی از این زاد و ولدها اما سهم جمعیت اتباع است؛ تا جایی‌که سهم تولدها از مادران غیرایرانی طی پنج سال، ۷۰ درصد افزایش یافته است.

بنا بر پژوهش‌ها و اظهارات مقامات رسمی، سالخوردگی جمعیت ایران حتمی خواهد بود. بر همین اساس، سیاستگذاری‌ها حول کاهش نسبت سالمندان به جمعیت کلی کشور پیش می‌رود. به عبارتی سیاست‌گذاری‌های بر این مبنا پیش می‌رود که ازدواج و فرزندآوری در کشور بیشتر شود.

کاهش نسبت جمعیت کمتر از ۱۵ سال در ایران

آنطور که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داد، طی سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۵، نسبت جمعیت زیر ۱۵ سال ایران، از ۴۵.۵ درصد به ۲۴ درصد کاهش یافته است؛ یعنی طی سه دهه.

از سوی دیگر، سهم جمعیت در سن فعالیت یعنی ۱۵ تا ۶۴ سال، طی سه دهه (۶۵ تا ۹۵) از ۵۱.۵ درصد به حدود ۷۰ درصد افزایش یافت. همچنین جمعیت سالمندان بالای ۶۵ سال نیز با افزایش چشمگیری مواجه بود.

چنین وضعیتی، اهمیت نرخ باروری در ایران را یادآور می‌شود. اما پیش از آنکه به سهم اتباع در تعداد موالید کشور بپردازیم، باید ابتدا تعداد موالید در ایران را بررسی کنیم.

کاهش ۲۵ درصدی تولدها طی ۵ سال

در یادداشتی که در مرکز آمار ایران منتشر شده، وضعیت باروری و موالید ایران بررسی شده است. البته در محاسبات این مرکز، زنان در سن باروری را از سن ۱۵ سال در نظر گرفته‌اند. در محاسبات بین‌المللی اما افراد زیر ۱۸ سال را در گروه کودکان می‌دهند و ازدواج آنها کودک همسری به شمار می‌رود. بر این اساس ازدواج و فرزندآوری افراد زیر ۱۸ سال، زیر پا گذاشتن حقوق کودکان محسوب می‌شود.

با این توضیحات و بنا بر محاسبات مرکز آمار ایران، تعداد زنان در سن باروری در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۵، حدود ۳۰۴ هزار نفر افزایش یافته است. اما ساختار سنی زنان واقع در سن باروری خود اهمیت دیگری دارد.

در یادداشت مرکز آمار ایران آمده است که میانگین سنی زنان واقع در سن باروری افزایش یافته است. این وضعیت می‌تواند در تغییر میزان نرخ باروری مؤثر باشد. چراکه بیشتر زنان در اواسط دهه‌های ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ سالگی، تعداد فرزند دلخواه خود را به دنیا می‌آورند و پس از آن، تمایل به فرزندآوری آنها کاهش می‌یابد.

با این حال بررسی تعداد موالید طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ از کاهش تعداد موالید حکایت دارد. در دوره پنج ساله از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰، بیش از ۳۷۱ هزار ولادت کاهش یافته است. یعنی تعداد تولدها طی پنج سال، ۲۵ درصد کاهش یافت.

داده‌هایی که مرکز آمار ایران بررسی کرده است، بر اساس اطلاعات سازمان ثبت احوال بود. در کنار سازمان ثبت احوال، وزارت بهداشت نیز اطلاعات زاد و ولدها را ثبت می‌کند. داده‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد که چه تعداد از این تولدها از زنان ایرانی و چه تعداد از آنها سهم اتباع است. البته آمار وزارت بهداشت با سازمان ثبت احوال تفاوت دارد، چراکه برخی از زایمان‌ها خارج از سیستم بهداشت و درمان صورت می‌گیرد.

بنا بر داده‌های وزرات بهداشت، تعداد موالید در سال ۱۳۹۶ از مادران ایرانی، یک میلیون و ۳۹۴ هزار و ۵۲۴ نفر بود. تعداد موالید از مادران غیرایرانی نیز ۴۸ هزار و ۲۹ نفر بود.

در سال ۱۴۰۰ نیز تعداد موالید از مادران ایرانی، یک میلیون و ۸۴ هزار و ۲۲۷ نفر بود. تعداد موالید از مادران غیرایرانی در سال ۱۴۰۰ نیز ۸۱ هزار و ۹۴۸ نفر گزارش شده است. به عبارتی طی پنج سال تعداد موالید از مادران غیرایرانی در کشور بیش از ۷۰ درصد افزایش داشت.

در یادداشتی که در مرکز آمار منتشر شده، آمار موالید از مادران غیرایرانی طی از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ به تفکیک آمده است. در سال ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به ترتیب تعداد موالید از مادران غیرایرانی، ۵۷۵۸۱، ۶۲۳۴۸ و ۶۹۵۶۷ نفر ثبت شده است. این آمار به نقل از وزارت بهداشت ایران گزارش شده است.

کا هش ۲۲ درصدی تعداد موالید از مادران ایرانی

نکته دیگر در بررسی این آمار روند کاهش موالید از مادران ایرانی در سال‌های اخیر است. در سال ۱۳۹۶ تعداد موالید از مادران ایرانی، یک میلیون و ۳۹۴ هزار و ۵۲۹ نفر ثبت شده است. در سال‌های بعد اما این روند کاهشی بود.

تعداد موالید از مادران ایرانی در سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به ترتیب یک میلیون و ۳۱۳ هزار و ۶۳۸ نفر، یک میلیون و ۱۵۳ هزار و ۳۹۰ نفر و در نهایت یک میلیون و ۱۰۱ هزار و ۱۷۶ نفر بود. در سال ۱۴۰۰ نیز این آمار به یک میلیون و ۸۴ هزار و ۲۲۷ نفر رسید.

به عبارتی، داده‌های ثبت‌شده از سوی وزارت بهداشت که مرکز آمار ایران منتشر کرده، نشان می‌دهد که تعداد موالید از مادران ایرانی طی پنج سال بیش از ۲۲ درصد کاهش یافته است.

دلایل کاهش ازدواج و فرزندآوری در ایران

آنطور که این آمارها نشان می‌دهد، هر چقدر تمایل به فرزندآوری ایرانی‌ها کم شده، نرخ زاد و ولد اتباع بیشتر شده است. شهریور امسال، روزنامه جمهوری اسلامی در گزارشی نوشت که بر اساس آمارهای غیررسمی، در یک ماه در پاییز ۱۴۰۱، از ۳۰۰ زایمان صورت‌گرفته در بیمارستانی در شهرستان کوار در نزدیکی شیراز، فقط سه زایمان ایرانی بود. سایر زایمان‌ها از اتباع افغانستانی ثبت شده است.

کارشناسان دلایل مختلفی برای کاهش تمایل به ازدواج و فرزندآوری در ایران عنوان می‌کنند. برخی روی مسائل اقتصادی تاکید دارند و برخی هم مسائل فرهنگی را عنوان می‌کنند.

پیش از این سیمین کاظمی، جامعه‌شناس به تجارت‌نیوز گفت: «فرزندآوری موضوعی اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی است. در پرداختن به این مسأله باید تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را در نظر گرفت. ممکن است برای طبقه مرفه و تحصیل‌کرده، عامل فرهنگی تعیین‌کننده باشد، اما برای سایر افراد عامل اقتصادی تأثیرگذار باشد.»

وی گفت: «افراد در وهله اول باید از نظر اقتصادی احساس امنیت و توانمندی کنند تا به سمت ازدواج و فرزندآوری بروند.» به گفته این جامعه‌شناس، عامل فرهنگی در کاهش تمایل به فرزندآوری در وهله دوم قرار می‌گیرد.