به گزارش ایراسین، رئیس کل بانک مرکزی با حضور در گفتوگوی ویژه خبری در تشریح مهمترین برنامهها و اقدامات این بانک در حوزه سیاستگذاری پولی و ارزی، با تاکید بر اینکه بازار ارز توافقی با هدف کشف نرخ واقعی و علامت دهی به بازار ارز شکل گرفته است گفت: با آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده و در دسترسی بودن و استفاده از این داراییهای ارزی، افزایش ذخایر طلای کشور و تنوع بخشی به ذخایر ارزی در دو سال گذشته در دستور کار قرار گرفت.
محمدرضا فرزین، همچنین تاکید کرد: با اقدامات بانک مرکزی در کنترل نرخ رشد نقدینگی نرخ تورم نقطه به نقطه به ۳۴.۵ درصد کاهش یافت و تلاش داریم امسال اوراق گواهی سپرده خاص را با نرخ ۲۵ درصد برای طرحها و صنایع پیشران برای بانکها تعریف کنیم.
رئیس کل بانک مرکزی ضمن تشریح برنامه بانک مرکزی در خصوص مدیریت بازار ارز و اصلاح نظام بانکی، با اشاره به نتیجه انتخاب آمریکا و ریاست جمهوری ترامپ و اثر آن بر اقتصاد ایران گفت: انتخاب ترامپ در آمریکا تأثیر بزرگی بر روی تمام بازارهای جهانی گذاشت و اثرات آن را در روز نخست انتخاب وی شاهد بودیم. از این منظر میتوان آثار آن را از دو جنبه بررسی کرد.
وی ادامه داد: نخست باید آثار مستقیم این انتخاب را بر اقتصاد ایران در نظر گرفت. اقتصاد ایران نه تجار و نه صادرات و واردات با ایالات متحده دارد؛ ایران نیز سرمایه گذاری خارجی در این کشور ندارد و ذخایر ما نیز به دلار نیست؛ بلکه تلاش کردیم در سالهای گذشته وابستگیمان را به دلار کاهش دهیم. بنابراین در مجموع به طور مستقیم چندان حلقههای وابستگی به اقتصاد آمریکا نداشتیم. حتی ما با اروپا نیز همکاری تجاری، پولی و مالی نداریم. برای مثال کل حجم تجارت ما با اروپا به اندازه یک پنجم تجارت ما با عراق نیست. لذا ما چندان با اقتصاد غرب همکاریهایمان کاهش یافته است.
تأثیر انتخاب ترامپ بر اقتصاد ایران
وی افزود: بنابراین انتخابات آمریکا و ریاست جمهوری ترامپ به صورت مستقیم اثر زیادی بر اقتصاد ایران ندارد؛ اما به صورت غیرمستقیم باید گفت که اقتصاد آمریکا، اقتصاد بزرگی است و تغییر در سیاستهای اقتصادی آمریکا بر روی همه اقتصادهای دیگر کشورها اثرگذار است. برای مثال اقتصاد آمریکا بر روی قیمت نفت، فلزات اثرگذار باشد و یا نرخ بهره میتواند بر روی رمزارزها تأثیر داشته باشد. به عنوان مثال، پس از انتخاب ترامپ برخی از رمزارزها و ارزهای دیجیتال تا ۲۰ درصد نیز افزایش قیمت را تجربه کردند و حتی ارزش یورو ۲ درصد کاهش ارزش را تجربه کرد و این در حالی بود که ارز ما حتی در بازار غیررسمی کمتر از یک درصد کاهش ارزش را تجربه کرد که یکی از کمترین واکنشها را نسبت به ارزهای سایر کشورهای جهان را نشان داد.
فرزین خاطرنشان کرد: همزمان با انتخاب ترامپ بازارهایی مانند فلزات، رمزارزها و سایر بازارهای مالی جهان متلاطم است و سایر بازارها در انتظار سیاستهای ترامپ هستند. ترامپ اگر مطابق روش گذشته خود عمل کند؛ چراکه وی سابقه یک دوره ریاست جمهوری ۴ ساله را دارد و هراس و نااطمینانی که در حال حاضر در بازارها به وجود آمده است ناشی از سیاستهای پیشین وی است. چراکه در ۴ سال قبل وی ناشی از سیاستهای نئومرکانتلیسمی عمل کرد و با سیاستهای جهانی شدن فاصله گرفت و عملاً در چارچوب سیاستهای ملیگرایی مانند افزایش نرخ تعرفه، ایجاد محدودیتهایی برای تجارت با آمریکا، محدود کردن بازار ایالات متحده برای سایر کشورها عمل کرد.
وی درباره اثرات اعمال سیاستهای احتمالی بر اقتصاد ایران و جهان تصریح کرد: لذا اعمال محدودیت تجارت با آمریکا و کاهش حضور تجاری در بازارهای دنیا توسط ترامپ، اثرات زیادی بر اقتصاد اروپا و چین خواهد داشته که برای ما هم تهدید و هم فرصت را به همراه دارد، اما مهم این است که کنشگری ایران در قبال این سیاستهای جدید وی در اقتصاد چه باشد. البته یادآور میشوم که تحلیلهای من اقتصادی است و البته اقتصاد متأثر از متغیرهای سیاسی است و باید تحلیلی سیاسی از نحوه رفتار وی داشته باشیم. به این معنا که ضروری است تحلیلی از نوع برخورد ترامپ با مسائل منطقه، تحریمهای ایران و مذاکرات داشته باشیم.
افزایش تعاملات با کشورهای منطقه و عضو بریکس
رئیس کل بانک مرکزی بیان داشت: اقتصاد ما در همان روز اول نشان داد که در برابر این اتفاق (روی کار آمدن ترامپ) تابآوری بالایی دارد. اقتصاد ایران، اقتصاد ۸ سال پیش نیست که انتخاب ترامپ اثر زیادی بر آن داشته باشد و وابستگیهای ما کاهش یافته است. در حال حاضر تعامل اقتصادی ما با کشورهای منطقه و کشورهای عضو گروه بریکس افزایش یافته و البته بخش عمده تجارتمان در داخل منطقه است. لذا ایران یک عضو مؤثر بریکس است. از این رو، سیستمهای مدیریت تحریم تقویت و از قدرت لازم برای مقابله با شوکهای خارجی برخوردار است.
فرزین خاطرنشان کرد: ارزیابی من آن است که اگر بتوانیم کنشگری لازم را در برابر تصمیمات ترامپ داشته باشیم و برای شروع این دوران آماده ایم. حتی فرصتهایی نیز برای ما وجود دارد و میتوانیم با تهدیدها مقابله کنیم. ما نزدیک به دو سال است که عضو بریکس هستیم و بسیاری از پیشنهاداتی که در حوزه پولی و بانکی در دست اجراست را خود ما پیشنهاد کردهایم تا در بریکس اجرایی شود. در حال حاضر بخشی از همکاریها با کشورهای عضو بریکس عملیاتی شده و استفاده از دلار را در تعاملات خود با برخی از کشورها حذف کردهایم. علاوه بر این، ذخایر ارزی مان افزایش یافته است و از ذخایر ارزی مطمئنی برخوردار هستیم.
وی با اشاره به مزیتها و فرصتهای حضور ترامپ برای کشورهای عضو بریکس گفت: حضور ترامپ و رویکرد او میتواند باعث شود که همکاریها در بریکس افزایش یابد و کشورهای عضو سعی میکنند که از فرصت تعامل با هم برای جلوگیری از اثرات سیاستهای منفی دیدگاههای نئومرکانتلیستی ترامپ استفاده کنند.
تشریح سیاستهای بانک مرکزی در قبال ترامپ و آمریکا
رئیس کل بانک مرکزی به اثر مستقیم ترامپ بر سیاستهای بانک مرکزی ایران اشاره کرد و بیان داشت: باید دید نوع سیاستهای ترامپ چگونه است و سیاستهای وی بر منطقه چه اثراتی خواهد داشت. چراکه امروزه عمده ترین شرکای ایران کشورهای منطقه هستند و اعضای بریکس هستند. ایران با وجود تحریمها، هنوز کشوری با اقتصاد باز است و ما امروز با بسیاری از کشورها تعامل داریم که بسیار کمک کننده است. لذا همه این کشورها ممکن است سیاستهای جدیدی را در برابر آمریکا اتخاذ کنند. این مسئله را در یک مدل نظریه بازیها میتوان تحلیل کرد. که بازیهای جدید اقتصاد جهانی چه خواهد بود و متناسب با آن سیاستهایمان را اتخاذ خواهیم کرد.
فرزین ادامه داد: من برای روزهای اول در رابطه با نتیجه انتخابات آمریکا نگرانی بیشتری داشتم، اما روز چهارشنبه که ترامپ انتخاب شد، نوسانات بازارهای ایران محدود بود و تاب آوری را در بازارهای کشورمان از حمله بازار ارز مشاهده کردیم و به دلیل اینکه از ذخایر ارزی مطمئنی نیز برخوردار بودیم و تعاملاتمان با کشورهای منطقه وضعیت خوبی دارد، به نظر میرسد که اقتصاد ایران، اثرپذیری بالایی از نتایج انتخابات آمریکا نداشت و هراس و اثرپذیری بالایی نداشت.
وی با اشاره به سیاست ارزی بانک مرکزی اظهار کرد: بانک مرکزی در دو سال گذشته در رابطه با مسئله ارز سیاست تثبیت را اتخاد کرده و در چهارچوب این سیاست در پی آن بودیم که نوسانات نرخ ارز در بازارهای مختلف به ویژه در بازار غیررسمی را به حداقل رسانده تا در یک نظام رسمی نیازهای تجاری و غیرتجاری کشور، تأمین شود. با این حال اگر چه در دو سال گذشته این سیاست به کندی پیش رفت اما پیشرفت بسیار خوبی حاصل شد و ما همچنان به این سیاست ادامه میدهیم.
رئیس کل بانک مرکزی در رابطه با سیاست توسعه مرکز مبادله خاطر نشان کرد: در روز ۱۹ آبان ماه حراج ربع سکه داشتیم و در طول یک هفته گذشته با برگزاری و تداوم حراجهای سکه طلا، قیمت سکه حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان کاهش یافته است. بنابراین از مرکز مبادله ارز و طلا همچنان به عنوان تنظیم گر بازار طلا و ارز استفاده میکنیم و از ابزارهای مختلف در بازار طلا و ارز نیز استفاده خواهیم کرد. ما در حال حاضر در بازار طلا، عرضه و حراج شمش و سکه طلا را در مرکز مبادله داریم و همچنین در تلاش هستیم تا در آینده با همکاری بورس کالا، قاعدهمندی را در خصوص بازارهای ثانویه طلا نیز ایجاد شود. اگرچه در بورس چنین موردی وجود دارد.
تأمین ارز نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای دارو و کالاهای اساسی از ابتدای سال جاری تاکنون
فرزین با اشاره به تخصیص ارز و تأمین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی و بازرگانی عنوان کرد: در حال حاضر نرخ ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی به کالاهای اساسی اختصاص داده میشود و از ابتدای سال جاری تا امروز نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای دارو و کالاهای اساسی ارز اختصاص یافته است که بیشتر نیازهای کالایی وزارت جهاد کشاورزی و علاوه بر آن شامل دارو و تجهیزات پزشکی است. بخش دیگر تأمین ارز نیز از طریق ارز نیما و با نرخ حواله حدود ۵۰ هزارتومانی تأمین میشود که شامل ۵۰ درصد نیاز ارزی کشور است.
شکل گیری بازار ارز توافقی با هدف کشف نرخ واقعی و علامت دهی به بازار
وی ادامه داد: یک بار دیگر ارزی به نام بازار ارز توافقی وجود دارد که نزدیک به یک سال و نیم است در حال کار بر روی آن هستیم و بر روی سامانههای آن کار میکردیم و اخیراً آغاز به کار کرده و در حال انجام مبادله است.
وی در خصوص سامانه نیما یادآور شد: نیما، بازار نیست بلکه یک سامانه است، چراکه نرخ آن در حراج شکل نمیگیرد و سیستم جور سازی (MATCHING) ندارد. اما نرخ ارز توافقی یک بازار ارز تجاری است و ما در تلاش هستیم که به سمتی برویم که کل صادرات و واردات کالا، عرضه و تقاضا در آن ایجاد شود و در قالب حراج کشف نرخ صورت بگیرد و نرخ آن به نرخ حاکم در بازار ایران تبدیل شده و علامت دهد.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: در حال حاضر نرخی که در حال علامت دهی در بازار و اقتصاد کشور است، نرخ ارز غیر رسمی و به اصطلاحی ارز بازار آزاد است. البته علامت دهی آن به گونهای نیست که در برخی تحلیلها بزرگ نمایی میشود. بیشتر علامت دهی ارز بازار آزاد در برخی کالاها و به ویژه در بازار داراییهاست. اما در بازار کالا، بیشتر نرخ سامانه نیما است که علامت دهی میکند. لذا تلاش ما این است که با شکل گیری بازار ارز توافقی، نرخی که در این بازار شکل خواهد گرفت و هر روز اعلام خواهد شد به نرخ اصلی اقتصاد کشور بدل شود و به اقتصاد علامت دهی میکند.
فرزین درباره نرخ بازار آزاد: نرخ بازار آزاد بیشتر تحت تأثیر مبادلات قاچاق است. از آنجایی که هم واردات قاچاق داریم و هم صادرات قاچاق داریم و هم فرار سرمایه شکل میگیرد و بیشتر ارز هرات، دوبی یا سلیمانیه است، بیشتر مبادلات کالاهای قاچاق در کشور و فرار سرمایه در این بازارها شکل میگیرد و تحت تأثیر این بازارها است. اما بازار ارز توافقی تحت تأثیر تجارت داخلی کشور است و بانک مرکزی نیز به عنوان عرضه کننده، مدام در این بازار، ارز عرضه میکند. البته ممکن است بازار آزاد علامت دهی کند و از لحاظ انتظارات علامت دهی کند اما پیش بینی ما در بانک مرکزی این است که با راه اندازی بازار ارز توافقی به بازار ارز غیر رسمی علامت دهی میکند و نرخ ارز بازار غیر رسمی را نیز کاهش میدهد.
بازار ارز توافقی متأثر از متغیرهای درونی اقتصاد کشور
وی با اشاره به رابطه بازار ارز توافقی با تجارت خارجی به میزان و حجم تجارت خارجی کشور اشاره کرد و گفت: در بازار ارز توافقی شاهد حجم گستردهای از مبادلات خواهیم بود. ما در سال گذشته حدود ۷۰ میلیارد دلار تجارت داشتیم و در هفت ماهه سال جاری طبق اعلام گمرک، شاهد رشد ۱۵ درصدی در صادرات غیرنفتی بودیم و حتی صادرات نفتمان افزایش یافته است و این بازار بزرگی است.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: بنابراین بازار ارز توافقی، بازاری بزرگتر نسبت به بازار آزار خواهد بود. با این حال، یک رابطه متقابل بین این دو بازار وجود خواهد داشت و ما به دنبال این هستیم که نرخ بازار ارز تجاری ما، متأثر از متغیرهای بنیادین اقتصادی ما شکل بگیرد و چندان تحت تأثیر انتظارات، هراسها و دلهرهها، فرار سرمایه و قاچاق نباشد و متأثر از متغیرهای درونی و بنیادین اقتصاد کشور باشد.
آمادگی برای تأمین مالی ۱۵ میلیارد دلاری
فرزین افزود: اقدام دیگری که در حوزه ارزی در حال انجام آن هستیم، تأمین مالی است. ما در سال جاری برای ۱۵ میلیارد دلار تأمین مالی خارجی، خود را آماده کرده بودیم که دو میلیارد دلار آن را به صورت فروش اوراق ارزی سکوک در بازار به فروش رسانده تا بتوانیم تأمین مالی شرکتهای تولیدی را انجام دهیم. ما این کار را در سال گذشته آغاز کردیم. بر این اساس در روزهای آینده یک تفاهم نامه دو میلیارد دلاری با صندوق توسعه ملی منعقد میشود.
وی بر گسترش بستر معاملاتی مرکز مبادله تاکید و بیان کرد: اوراق ارزی پیش از این در بازارهای خارج از کشور به فروش میرفت لذا یکی دیگر از کارهایی که به دنبال آن هستیم، موضوع تأمین مالی از بستر مرکز مبادله است تا آن را گسترش دهیم و امسال نیز این کار را ادامه میدهیم. شرکتهای بسیاری آمدهاند و تقاضای تأمین مالی ارزی کردهاند و ما اوراق آنها را در این بازار به فروش میرسانیم.
تنوع بخشی به ذخایر طلا و ارز
رئیس کل بانک مرکزی گفت: از آنجایی که ما تحریم هستیم، باید نوع ذخایرمان باید متفاوت میشد. لذا در دو سال گذشته ذخایر طلای در دسترس خودمان را افزایش داده و از ذخایر طلای مطمئنتری برخورداریم و بسیاری از داراییهای ارزی خود را به طلا تبدیل کردهایم و بیشتر به دنبال این هستیم تا منابع مطمئن ارزی را داشته باشیم تا هر زمان که بخواهیم از پول ملی استفاده کنیم، بتوانیم از منابع و ذخایر لازم، برخوردار باشیم و در نهایت امروز در حوزه ذخایر از اطمینان لازم برخوردار هستیم.
آزاد سازی منابع بلوکه شده
فرزین ادامه داد: ما منابع ارزی در سایر کشورها داریم که در برخی از این کشورها این منابع بلوکه و مسدود شده بود و قابل استفاده نبود که خوشبختانه توانستیم بخش زیادی از آن را آزاد کنیم و در حال حاضر نیز از آنها استفاده میکنیم.
وی افزود: در سال گذشته در بانک مرکزی ۶۵ میلیارد دلار ارز به فروش رساندیم و در حال حاضر پیش بینی ما این است که برای امسال بالای ۷۰ میلیارد دلار باشد. این منابع، ذخایر ارزی است که در کشور وجود دارد و همچنین بخشی از آن ارز حاصل از صادراتی است که صادرکنندگان ما کسب کرده اند و ما میتوانیم آنها را به واردات اختصاص دهیم. به همین دلیل در حوزه تجاری و ارزهای خدماتی از منابع لازم برخورداریم و با توسعهای که در تجارت کشور در حال انجام است، از وضعیت بهتری برخوردار خواهیم شد.
افزایش سرمایه ایران در صندوق بین المللی پول به ۷ میلیارد دلار
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص سهم ایران در صندوق بین المللی پول عنوان کرد: ایران در حال حاضر عضو صندوق بینالمللی پول است و رئیس یک گروه متشکل از شش کشور است که مجموع سهام این گروه در صندوق ۲.۵ درصد است و سهم کشور ما ۰.۷۵ درصد که شامل ۵.۵ میلیارد دلار سرمایه کشور است. در سال گذشته صندوق بین المللی پول در اجلاس خود تصویب کرد که تمام کشورها باید ۵۰ درصد سرمایه خود را افزایش دهند که ۷۵ درصد آن از طریق ارز محلی و ۲۵ درصد آن ناشی از دیگر ارزها مانند دلار یا یورو تأمین میشود که با انتقال منابع ارزی کشور از سایر کشورها به صندوق بین المللی پول منجر به افزایش سرمایه ایران در صندوق بین المللی به هفت میلیارد دلار میشود و همچنان سرگروهی خود را در آن گروه شش نفره حفظ کنیم.
پیش بینی کاهش تورم به ۳۰ درصد تا پایان سال
فرزین با اینکه از سال ۱۳۵۲ به بعد عموماً شاهد یک تورم دو رقمی در کشور بودیم گفت: میزان تورم از سال ۱۳۹۷ به بعد و پس از تشدید تحریمها افزایش یافته، به طوری که حتی به کانال ۴۰ تا ۵۰ درصد نیز رسیده بود و این رقم بسیار بیشتر از دورههای مشابه و سالهای قبل بود؛ بر این اساس ما در بانک مرکزی، سیاست تثبیت را اتخاذ کردیم تا ابتدا سطح تورم را در اقتصاد کشور کاهش دهیم و از اردیبهشت سال گذشته تا امروز هر ماه میزان تورم در اقتصاد کشور کاهش یافته است.
وی افزود: به عنوان مثال، در مهر ماه امسال، تورم نقطه به نقطه به ۳۴.۵ درصد کاهش یافت که این عدد در دورهای به بالای ۵۷ درصد نیز رسیده بود. تورم سالانه نیز به ۳۸ درصد رسیده، به این علت که تورم نقطه به نقطه کمتر است، تورم سالیانه نیز کاهش پیدا میکند و امیدواریم تا پایان سال تورم نقطه به نقطه اگر همین روند را ادامه دهیم به ۳۰ درصد نیز کاهش پیدا خواهد کرد.
کاهش تورم تولیدکننده با اجرای سیاست تثبیت
رئیس کل بانک مرکزی به ارائه آماری از تورم تولید کننده و مصرف کننده و رابطه این دو با یکدیگر گفت: تورم تولیدکننده در مهرماه به ۲۴.۵ درصد کاهش یافت. باید توجه داشت که در زمانهایی تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در زمانهایی به اعداد بالای ۱۰۰ درصد نیز رسیده بود. زمانی که تورم تولیدکننده کمتر از مصرف کننده باشد، احتمال کاهش تورم مصرف کننده نیز وجود دارد و یکی از دلایل کاهش تورم تولیدکننده، تثبیت نرخ ارز و تأمین ارز به صورت منظم در یک نرخ تقریباً تثبیت شده است. البته باید گفت که تثبیت به معنای میخکوب کردن نرخ ارز نیست و در واقع نرخ ارز در یک نرخ قابل پیش بینی تأمین میشود و این کمک بسیاری به کاهش نرخ تورم تولیدکننده کرده است.
کنترل نرخ رشد نقدینگی کلید کنترل تورم
فرزین ادامه داد: در سمت نقدینگی که یکی از متغیرهای اثرگذار بر کنترل نقدینگی است، سال گذشته توانستیم نرخ آن را به ۲۴.۳ درصد برسانیم که هدفگذاری ما حدود ۲۵ درصد بود. امسال نیز در کانال ۲۵ درصد هدفگذاری شده اما در ماههای اخیر به علت تنگناهای ناشی از نقدینگی به ۲۸.۵ درصد رسیده و مجبور شدیم اقداماتی انجام دهیم که به برخی از بخشها، نقدینگی بیشتری ارائه شود که باعث شده نرخ رشد نقدینگی تا حدودی افزایش داشته باشد ولی با اقدامات پیش بینی شده امیدواریم این نرخ به کانال هدفگذاری شده بازگردد.
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص برنامههای این بانک مرکزی برای کنترل رشد نقدینگی افزود: امروز با روش کنترل ترازنامه، رشد نقدینگی را کنترل میکنیم. به عبارتی با کنترل ترازنامه بانکها از ارائه تسهیلات بیشتر از یک محدوده معین جلوگیری میشود؛ چراکه یکی از متغیرهای عمده اثرگذار بر رشد نقدینگی به میزان تسهیلات بانکها باز میگردد.
رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر در هفت ماهه گذشته حدود یک هزار و ۲۰۰ همت نقدینگی خلق شده که بخش بزرگی از آن برای اوراق دولتی هزینه شده و بخش دیگری از آن برای نیازهای مصرفی مانند وام ازدواج و موارد دیگر هزینه شده است. به عبارتی سهم تولیدکننده کمی کاهش یافته است و حدود ۵۰ تا ۵۵ درصد از این نقدینگی به سمت تولید رفته است. به همین دلیل امروز ما شاهد تنگنای نقدینگی برای تولید در میان تولیدکنندگان هستیم و اعتراضات بسیاری در این خصوص از سوی تولیدکنندگان وجود دارد که نشان دهنده مشکلات تأمین نقدینگی در این بخش هستیم.
راهکارهای بانک مرکزی برای رفع تنگناهای نقدینگی
فرزین با اشاره به ابزارها و روشهای تأمین مالی از سوی بانک مرکزی گفت: ما امروز دو راه داریم. یا باید نقدینگی را افزایش دهیم که باعث افزایش تورم میشود یا باید سیاستهایی برای تأمین مالی بدون افزایش نرخ رشد نقدینگی در دستور کار قرار دهیم.
انتشار اوراق گام
وی گفت: یک سیاست مربوط به گسترش استفاده از اوراق گام است که به دلیل استفاده از اقلام زیرخط ترازنامه بر نقدینگی اثر زیادی ندارد و بنگاهها میتوانند از آن برای تأمین مالی استفاده کنند. سال گذشته اوراق گام دچار مشکل شد و کارایی بالایی نداشت. امسال مشکلات مربوط بین این اوراق با بورس برطرف شده و میتوانیم نزدیک به ۱۰۰ همت، اوراق گام به بنگاهها بدهیم.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: با برخی بنگاهها مانند بخشهای لوازم خانگی، خودرو، دارو، پتروشیمی و فولاد این زنجیره را تکمیل کردهایم و اگر بنگاههای اقتصادی، زنجیرههای خود را تکمیل کنند، میتوانند از این اوراق گام استفاده کنند. حتی کارتی به نام کارت رفاهی متصل به اوراق گام طراحی شده است که میتوانند از ان نیز در راستی تأمین مالی استفاده کنند.
گشایش اعتبار اسنادی داخلی
فرزین اظهار کرد: یک سیاست دیگر برای رفع تنگناهای نقدینگی، افزایش LC داخلی (اعتبار اسنادی داخلی) است. ما امسال برنامه ریزی کردیم که بانکها تا ۸۰۰ همت در تأمین مالی بنگاهها از LC داخلی استفاده کنند. همچنین، بانک مرکزی ابزار دیگری تحت عنوان فکتورینگ یا مطالبات قراردادی را طراحی کرده و آئین نامه آن را به بانکها ابلاغ کردهایم که بیشتر مناسب پیمانکاران است.
انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ ۲۵ درصد
وی ادامه داد: کار دیگری که سال گذشته انجام دادیم اما از آنجایی که مقداری نرخ آن بالا بود و اعتراضاتی به همراه داشت، تحت عنوان گواهی سپرده خاص بود که سال گذشته نرخ آن ۳۰ درصد بود اما امسال قول میدهیم تا ۲۵ درصد برسد. البته نرخ گواهی سپرده خاص بستگی به نوع قرارداد دارد و نرخ خاصی را نمیتوان برای ان در نظر گرفت ولی تلاش ما تنظیم نرخ ان به طور متوسط در حدود ۲۵ درصد در بانکها برای طرحهای پیشران مورد استفاده قرار گیرد.
اعطای حد اعتباری به بنگاههای تولیدی
رئیس کل بانک مرکزی بیان داشت: یک طرح جدید دیگر هم که در حال کار بر روی آن هستیم این است که از ماده ۲۱ قانون رفع موانع تولید استفاده کردیم تا بتوانیم سرمایه در گردش واحدهای تولیدی را تأمین مالی کنیم؛ یعنی به بنگاهها یک حد اعتباری بدهیم. این کار را با همکاری وزارت صمت، وزارت جهاد، وزارت بهداشت انجام میدهیم که با دستگاههای تولیدی بیشتر در ارتباط هستند و از طریق بانکهای توسعهای انجام میشود. در این طرح بنگاههای تولیدی علاوه بر منابعی که از بانکها دریافت میکنند از منابعی که بانک مرکزی با معرفی دستگاههای اجرایی در اختیار آنها قرار میدهد نیز میتوانند استفاده کند که این موضوع فشار به منابع بانکها را نیز کاهش میدهد. در حال حاضر بخش زیادی از تأمین مالی بانکها به سراغ سرمایه در گردش حرکت کرده و طرحهای ایجادی به سختی تأمین مالی میشوند و امیدواریم با این کار به عنوان بانک مرکزی در تأمین مالی بنگاهها موفق باشیم و علاوه بر سرمایه در گردش بتوانیم تأمین مالی بنگاههای ایجادی را نیز انجام دهیم.
ابزارهای دلار زدایی؛ از ایجاد پیمانهای پولی تا جایگزینی سوئیفت با پیام رسان های داخلی
فرزین با اشاره به سیاستهای بانک مرکزی برای کاهش نقش دلار در اقتصاد ایران گفت: در حوزه بریکس و بینالملل با تمام کشورهایی که طرف تجاری ما هستند، الگوی توسعه مراودات بانکی و پولی را با توجه به اینکه در شرایط تحریم هستیم، طراحی کردیم. اولین محور این است که چون ما در چرخه تحریم دلار هستیم، تحت عنوان دلار زدایی بتوانیم با ارزهای محلی معامله کنیم و به همین جهت از چند ابزار استفاده میکنیم و اولین ابزار ما پیمان پولی است. دومین ابزار ما اتصال کارتهای بانکی طرفین است و سومین ابزار ما حذف سوئیفت است که با پیام رسانهای مشترک پولی در حال تحقق آن هستیم و ما از سوئیفت برای تبادل اطلاعات بانکی و مالی با کشورهای طرف تجاری استفاده نمیکنیم.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: به عنوان مثال در اتحادیه پایاپای آسیایی که شامل ۱۱ کشور است و دبیرخانه ان از سال ۱۳۵۳ در ایران قرار دارد، پیام رسان داخلی به نام ACU MARE به وجود آوردیم و به کشورهای عضو اعلام کردیم برای تبادل پیامهای بانکی میتوانیم از این بستر استفاده کنیم.
وی افزود: ما دیگر از طریق سوئیفت با کشورهای طرف معامله خود تجارت نمیکنیم و پیام رسان را به سپام که برای ایران است منتقل کردهایم. در حال حاضر به طرفین تجاری خود میگوئیم که پیام رسانهای خود را به یکدیگر متصل کنیم و دیگر از سوئیفت استفاده نکنیم. برای مثال با روسیه پیام رسانهای سپام و اس پی اف اس را به هم متصل کردیم و با دیگر کشورها نیز با همین روش اقدام میکنیم. اگر نتوانیم با پیمان پولی مبادله کنیم به سمت اتاقهای پایاپای حرکت میکنیم و تسویه حسابها در اتاقهای پایاپای بین تجار انجام میشود. همچنین با استفاده از ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی طرفین در حال حذف سوئیفت هستیم و ما در حال حاضر ارز دیجیتال بانک مرکزی را به صورت آزمایشی در کیش راه اندازی کرده ایم و به رودی با نهایی شدن این طرح از این امکان نیز در مبادلات تجاری بهره خواهیم گرفت.
این سیاست گذار پولی، خاطرنشان کرد: در بلوک بریکس طی یک سال گذشته، همه طرحهای خود را مطرح کردیم و بسیاری از آنها از سوی کشورهای عضو بریکس پذیرفته شده است. بریکس کلیر و بریکس پی که اخیراً مطرح شده، موضوعاتی است که ایران در آنها مشارکت داشته و تمام تلاش ما این است که در این قالب نیز بتوانیم با کشورهای منطقه و اعضای بریکس تعاملات خود را توسعه دهیم.
فرزین با اشاره به موضع بانک مرکزی در قبال صندوقهای قرضالحسنه گفت: در رابطه با صندوقهای قرضالحسنه، به دلیل مشکلاتی که در این صندوقها وجود داشت، ما در سال گذشته به بحث صندوقهای قرضالحسنه ورود کردیم و امروز تقریباً تمام صندوقهای قرضالحسنه موجود در کشور را شناسایی کردهایم.
وی ادامه داد: مطابق اطلاعاتی که موجود است، سه هزار و ۵۰۰ صندوق قرضالحسنه وجود دارد که اطلاعات یک هزار و ۸۶۰ صندوق در سیستم بانکی موجود است. ۹۰۰ صندوق قرضالحسنه غیر فعال است و ۷۵۰ صندوق نیز حساب آنها به نام اعضای هیأت امنا مانند مساجد و خانوادهها تعلق دارد و آنها را به صندوقهای کوچک، متوسط و بزرگ دسته بندی کردهایم. برای مثال سطح تبادلات صندوقهای قرضالحسنه کوچک در سال کمتر از چهار میلیارد تومان است و تبادلات بالای ۶۰ میلیارد تومان را به عنوان صندوقهای قرضالحسنه بزرگ دسته بندی کردهایم.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: از آنجایی که ممکن است اطلاع رسانی ما درست نبوده باشد، بسیاری از نمایندگان با ما تماس گرفته و نگرانی خود را در این رابطه ابراز کردهاند. اما قصد ما این است که صندوقهای قرضالحسنه در کشور را توسعه دهیم و توسعه آنها را تسهیل کنیم و به دنبال ایجاد محدودیت در صندوقهای قرضالحسنه نیستیم.
فرزین ادامه داد: ما نظارت بر این صندوقها را برون سپاری میکنیم و به غیر از چند صندوق بزرگ که در شبکه بانکی هم هستند، بقیه را برون سپاری خواهیم کرد؛ چراکه صندوقهای قرضالحسنه شبکه مویرگی تأمین مالی طبقات مختلف عامه مردم است و این شبکه مویرگی یک فرصت است که به صورت قرضالحسنه و ارزان جامعه را تأمین مالی میکند.حتی برنامه بانک مرکزی این است که پس از ساماندهی از تزریق تزریق منابع به صندوقهای کوچک در راستای تأمین مالی خرد جامعه قدم برداریم.
در حال اصلاح ناترازی هشت بانک هستیم
وی در پایان با اشاره به برنامه بانک مرکزی برای اصلاح ناترازی بانکها گفت: در رابطه با اصلاح نظام بانکی در دو سال گذشته اقداماتی صورت گرفته اما هنوز راضی نیستیم. به دلایلی مسائل و مشکلات و ناترازی زیادی وجود دارد. در حال حاضر برای اصلاح هشت بانک ورود کردهایم و اصلاح ناترازی آنها را پیگیری میکنیم.
ارسال نظر