به گزارش ایراسین، اهمیت توسعه صنعت گردشگری یا همان صادرات نامرئی در دودوتای اقتصادی جهان طی دو دهه گذشته عاملی بوده تا اغلب کشورهای دهکده جهانی در تلاش باشند سهم بیشتری برای خود از این صنعت تدارک ببینند.

نکته قابل توجه اینجاست که به گفته بسیاری از کارشناسان در معادلات اقتصادی فروش یا ارایه خدمات اهمیت بالاتری نسبت به سایر سنتی گذشته به خود گرفته و کشورهایی که بتوانند خدماتی به سایر کشورها ارایه کنند در واقع ارزش افزوده بالاتری برای خود ایجاد کرده‌اند.

در این راستا ایران نیز به دلیل داشتن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی گسترده پتانسیلی قابل توجه در اختیاردارد که اگر اصولی و منطقی برای آنها برنامه‌ریزی کنند درآمد صادرات نامرئی غیرقابل تصوری به دست می‌آورد که می‌تواند از این منابع برای توسعه سایر صنایع نیز استفاده کند؛ دقیقا مثل سیاستی که بسیاری از کشورهای موفق در صنعت گردشگری انجام داده‌اند.

از این رو ایراسین گفت‌وگویی با دکتر مرتضی خاکسار؛ استاد دانشگاه در رشته مدیریت گردشگری داشته تا از وی درباره پتانسیل‌های صنعت گردشگری در توسعه صادرات غیرنفتی کشورمان پرس و جو کند.

 *  با توجه به همه‌گیری کرونا آیا واقعا آینده‌ای برای صنعت گردشگری داریم؟

سفر و گردشگری یکی از اصلی‌ترین نیازهای بشر از گذشته‌های دور تا به امروز است و همواره بشر با استفاده از امکانات موجود توانسته آنچه مانع سفر بوده را از میان برداشته و برای خود اسباب سفر را مهیا کند. بنابراین پاسخ واضح شما این است که بله در همین شرایط هم می‌توانیم برای آینده گردشگری برنامه‌ریزی کنیم. مثل کشورهایی که همین کار را انجام داده‌اند.

* شما برآوردی از زیان کرود در صنعت گردشگری دارید؟

درباره ایران اعداد و ارقام متفاوتی اعلام شده که رسمی‌ترین آن از سوی وزیر یعنی مبلغ 12 هزار میلیارد تومان مطرح شده است؛ اما درباره زیان کل صنعت گردشگری جهانی برآوردها حکایت از رشد منفی 30 درصدی دارد که این شیب نزولی مستقیم در ایران به عنوان یکی از کشورهای گردشگر پذیر هم اثرگذاری بالایی دارد و برآورد من این است که تصاعدی این زیان در ایران ملموس خواهد شد* منظور شما چیست؟

ببینید اگرچه ایران جزو کشورهای گردشگرپذیر جهان است و مقصد گردشگران داخلی و خارجی اما واقعیت امر اینجاست که صنعت گردشگری ایران نوپا و بسیار جوان است که چنین تکانه‌هایی می‌تواند ضربه سنگینی به اقتصاد گردشگری ایران وارد کند کما اینکه اکنون در نقطه بحرانی قرارداریم و باید هرچه سریعتر برای جلوگیری از بروز آن را پیشگیری کنیم. من فکر می‌کنم اولین بخشی که از همه‌گیری کرونا در صنعت گردشگری آسیب دیده بومگردی ایران است چون اغلب این کسب و کارها تازه و نوپا هستند و اتفاقا از نظر مالی در محدودیت قرار دارند.

* کمی بیشتر توضیح دهید؟

اجازه دهید با اشاره به برنامه‌ریزی و تبلیغات گسترده کشورهای پیشرفته در صنعت گردشگری مثل ترکیه، فرانسه، تایلند و ... بگویم ایران هنوز نتوانسته گردشگری خود را برای دوران کرونایی مهیا کند و در همین دوره که محدودیت‌ها کمتر شده برنامه‌ریزی کند. مشکلات بسته شدن مرزها و قطع پرواز خطوط هوایی به دلیل کرونا اکنون نزدیک به یک میلیون ششصد هزار نفر فعال این بخش از اقتصاد کشور را بیکار کرده و این رقم در صنعت نوظهور و نوپای گردشگری کشور نگران کننده است. چون درصورت خروج کامل این نیرو که عموما متخصص و با سابقه هم هستند دوباره فعال کردن آن بسیار سخت و بعضا نشدنی است.

* به بیکاری اشاره کردید، حالا اگر به نیمه پرلیوان نگاه کنیم آیا معضل بیکاری را می‌توانیم با رونق گردشگری جبران کنیم؟

اجازه دهید صادقانه بگویم که این پیش فرض شاید منطقی نباشد و اصولا نباید تک محصولی باشیم اما، برای اینکه پاسخ شما را داده باشم به این نکته اشاره کنم که هزینه ایجاد شغل در صنعت گردشگری یک دهم هزینه مورد نیاز برای ایجاد یک فرصت شغلی در سایر بخش‌ها است.

* هزینه ایجاد شغل در بخش گردشگری چقدر است؟

با توجه به هزینه‌های فعلی برای سرمایه‌گذاران در بخش‌های غیر از گردشگری چیزی بین 500 میلیون تومان تا یک میلیاردتومان است اما در صنعت گردشگری این رقم در محدود 50 تا 100 میلیون تومان است؛ خوب حالا برآورد کنید با توجه به اینکه به ازای هر 9 نفر گردشگر یک فرصت شغلی در همین صنعت ایجاد می‌شود توسعه اشتغالزایی در چه ابعاد بزرگی خواهد بود که بخش عمده‌ای از معضل بیکاری را برطرف می‌کند.

*   بازگردیم به موضوع کرونا و توسعه گردشگری؛ واقعا امکان ایجاد گردش اقتصادی در بخش گردشگری با توجه به همه‌گیری کرونا وجود دارد؟

بله؛ اکنون کشورهایی که از آنها نام برده شده مشغول برگزاری کمپین‌های گسترده تبلیغاتی درباره ایمن بودن خدمات در همه‌گیری کرونا هستند و دائم در بازارهای هدفشان اعلام می‌کنند تمامی پروتکل‌های بهداشتی برای سلامت گردشگران رعایت می‌شود و شرایط دقیقا همانگونه که در شهر محل اقامت آنهاست مهیا شده است. پس ما هم می‌توانیم اینکار را انجام بدهیم اما خبری از برنامه‌ریزی نیست. ببینید کشور ترکیه همسایه ایران با توجه به  اهمیت درآمدهای صنعت گردشگری برای بازارهای هدفش مثل آلمان، روسیه و بخش اسکاندیناوی تبلیغات گسترده‌ای انجام داد که سلامت گردشگران حتی در دوران همه‌گیری با کمترین مخاطره روبرو است و البته شهرهایی که عمدتا این بخش از مسافران اقامت دارند نیز برای این منظور آماده شده‌اند هتل‌ها با ظرفیت و امکانات ویژه، بازارها وسایل نقلیه و ... همه برای شرایط کرونایی تجهیز و آماده سازی شده‌اند.

* در مورد اثرگذاری تحریم‌ها در صنعت گردشگری ایران چه نظری دارید؟

البته اکنون شاید صحبت در این زمینه منطقی نیست چون معضلات مهمتر و واجب‌تری است که باید به آنها رسیدگی شود، اما اینکه بی‌تفاوت هم باشیم صحیح نیست. ببینید اصولا تحریم‌ها به صنایع مادر ایران آسیب رسانده و گردشگری تقریبا مشکلات کمتری را تجربه کرده است. اما برای به حداقل رساندن همین اثرات هم راهکارهایی بوده که بعضا دولت استفاده کرده است مثل موضوع حذف ویزا، عدم ممهور شدن گذرنامه گردشگران خارجی و ... . نکته اینجاست که باید به این باور برسیم که راه توسعه صنعت گردشگری ایران از رونق گردشگری داخلی می‌گذرد. اجازه دهید برای شما مثالی بزنم همین تعطیلات گذشته دیدم علی‌رغم موضوع بیماری کرونا جاده‌های منتهی به سواحل خزر چقدر شلوغ شد و ترافیک‌های سنگین شکل گرفت درحالی که ده‌ها یا صدها جاذبه دیگر در مسیرهای جنوبی، غربی یا شرقی ایران وجود دارد که اتفاقا فرصت ابتنی، هوای مطبوع یا زیبایی‌های طبیعی هم دارد. تا کنون از خودتان پرسیده‌اید چرا همه فقط شمال را انتخاب می‌کنند. واقعیت این است که ما نتوانسته‌ایم مدیریت مقاصد را در ایران ایجاد کنیم تا توزیع درآمد و گردش مالی در تمام جاذبه های ایران تقریبا مساوی انجام شود. پس اکنون بجای اینکه نگران تحریم‌ها باشیم باید ابتدا گردشگری داخلی را رونق بخشیم تا روند توسعه و جذب سرمایه‌گذار آغاز شود.

* اما سئوال آخر؛ شما با اینکه بجای درآمدهای نفتی می‌توانیم از گردشگری منافع اقتصادی داشته باشیم موافق هستید؟

قبلا تقریبا مواردی در این زمینه مطرح شد که خدمت شما عرض کردم اصولا با اقتصاد تک محصولی موافق نیستم، چون نتیجه را دیدیم دشمنان ایران با این شیوه می‌توانند برای اقتصاد کشورمان مشکلاتی ایجاد کنند، بنابراین اجازه دهید این سئوال را تغییر دهم و بپرسم آیا می‌توانیم به اندازه درآمدهای نفتی از گردشگری منابع اقتصادی داشته باشیم که پاسخ شما بله است. ایران دارای پتانسیل‌های بالایی در بخش‌های مختلف گردشگری است که اتفاقا با سرمایه‌گذاری‌های بسیار اندکی نسبت به صنایع دیگر به نتیجه می‌رسند و بازدهی و ارزش افزوده بالاتری هم ایجاد می‌کند بنابراین اگر واقعا درست برنامه‌ریزی کنیم، آمار دقیق در همه زمینه‌های مرتبط داشته باشیم و برای سرمایه‌گذاران با توجه به اولویت‌ها فرش قرمز پهن کنیم تا شاهد کمرنگ شدن دلارهای نفتی در اقتصاد کشورمان باشیم.