بامداد یکشنبه، بیستم تیرماه بود که پس از ۱۰ ماه خشکی، زاینده رود در اصفهان جریان یافت. حجم آبی که با تخریب بستر زاینده رود در محدوده ناژوان، و تبدیل آن به کانال آبرسانی، به مدت ۱۰ روز، محدوده آبی را برای کشاورزی به شرق اصفهان رسانید.

فرشید رحمانی که مراقب پسر هفت ساله اش است که تنی به آبی زده که از دهانه خواجو بیرون می آید و در هیاهوی کودکانه به آب پاشی و شادی مشغول است، به خبرنگار ایراسین می گوید: باید ناله کرد، شکوه سرداد، گلایه کرد که چرا این کودکان هیچ تصوری از زاینده رود ندارند و باید برای همین جریان حداقلی وامدار مطالبه کشاورزان شرق اصفهان بود. خاطرات همه ما به زاینده رود گره خورده است؛ و چه هولناک است که زاینده رود در خاطرات فرزندم جایی ندارد.

اما آن سوتر محمود جیهانی، کشاورزی است که بارها برای جریان سازی زاینده رود جلوی استانداری اصفهان و شرکت آب منطقه ای اعتراض کرده است. او که به همراه عده ای کشاورز برای آگاه سازی مردم شهر از حقابه ای که سالهاست مطالبه می کنند، به کنار پل خواجو آمده است، می گوید: اگرچه نتوانستیم با این آب کشت تازه ای داشته باشیم اما همین که زمین هایمان عرق کرد و زایندگی زاینده رود از بین نرفت، جای شکرش باقی است؛ اما مطالبه حقابه ای که مهریه زنان ماست ادامه دارد. 

او ادامه می دهد: مسبب تمام مسائل آبی در حوضه زاینده رود و عدم پرداخت حقابه کشاورزان، وزارت نیرو است. سالهاست متاسفانه، برای رفع معضلات آبی کشور هیچ تصمیم کارشناسی و خردمندانه ای نشده است و حاکمیت ضمن عدم مداخله در معضلات اجتماعی ناشی از تصمیم های اشتباه خود و سایر دولت های قبلی، به اقدامات تنش زای خود در عدم پرداخت حقابه کشاورزان ادامه می دهد.

وخامت حال محیط زیست اصفهان قابل انکار نیست

این روزها مساله آب با تنش های بسیاری در کشور همراه شده است. شاید مدیریت مسئله آب و محیط زیست اوج بی تدبیری قلمداد شود. دولت همواره سعی کرده با کوبیدن بر طبل بی طرفی تنش های ساخته بر بدنه اجتماعی با محوریت آب را مدیریت کند؛ این درحالی است که سالهاست هشدار گرمایش زمین و تغییر اقلیم را به دیده اغماض نگریستن و با دامن زدن به این موضوع انتقال آب به استانهای مجاور، مردم را در برابر هم قرار دادن، سیاستی شکست خورده است که تبعات اجتماعی سنگینی به همراه دارد اما دیگر وخامت اوضاع آب و محیط زیست، لاپوشاندنی نیست و شاید دلسوزان اجتماعی و سازمانهای مردم نهاد دولتی و تسهیلگران بتوانند با نظریات تخصصی خود راهکارهای عملی و اجرایی پیش روی مردم و مسئولین بگذارند.

تالاب گاوخونی با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند

شهرام نخعی، کارشناس مسائل آب، در گفت وگو با خبرنگار ایراسین می گوید: تالاب گاوخونی از سال ۷۸ با خشکی و نابودی دست و پنجه نرم می کند و ذخیره سد زاینده رود به کمتر از ۳۵۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است که ۱۰۰ میلیون انتهای آن برای شرب نیست و ۵۰ میلیون آخر آن لجن و لای است و کلا مورد استفاده نیست.

او ادامه می دهد: با برداشت های بالادست زاینده رود و پمپاژهای بی رویه که آب را به ارتفاعات خارج از حوضه آبخور زاینده رود برای کاشت باغات جدید انتقال می دهد، خبری از حداقل آورد طبیعی ۸۰۰ میلیون مترمکعبی آن هم نخواهد بود.

این کارشناس آب توضیح می دهد: در حال حاضر نه تونل سوم کوهرنگ راه اندازی شده و نه تونل بهشت آباد شروع به کار کرده است. سالانه حدود دو میلیارد مترمکعب آب از استان اصفهان به سمت خوزستان جاری می شود، پس مشکلات آب و محیط زیست خوزستان و بقیه مناطق کشور را باید در جای دیگر جستجو کرد.

او دلیل تنش های آبی موجود در کشور را سیاست های نابخردانه دولت مردان قدیم و جدید می داند و می گوید: ندانم کاری های انجام شده در دولت های گذشته و فعلی در استفاده نادرست از وام های بانک های بین المللی در اهواز، گیلان و مازندران تا انتقال های بی رویه آب از حوضه زاینده رود به استانهای همجوار و خشک شدن ارومیه، هامون، شادگان و تخلیه منابع آب های زیرزمینی در همه آبخوان های کشور و آلودگی منابع آبی، همه در یک نکته خلاصه می شود؛ «سیاست و اقدامات اشتباه تصمیم گیرندگان، مجریان و ناظران.»

اما فعالان محیط زیست هم در همین مدت ۱۰ روزه مدام درخواست «زاینده رود را نخشکانید» را در جامعه مطرح کردند. از برگزاری کمپین اعتراضی تا نوشتن نامه به دادستان کل کشور درخصوص الزام وزارت نیرو به رعایت قانون و حفظ جریان پایدار در زاینده رود.

در این نامه از تخصیص ها و برداشت های بی رویه وزارت نیرو در دو دهه گذشته یاد شده که زاینده رود را به رودخانه فصلی و کانال آبرسانی تبدیل کرده است که هر از چندگاهی بنابر میزان آب موجود و وضعیت بارشها، جریانی به منظور کشاورزی در آن برقرار می شود.

پدیده بدون بازگشت فرونشست زمین

صدور مجوز حفر چاه و افت آبخوانها اصفهان را با پدیده بدون بازگشت فرونشست زمین مواجه کرده است که همچون زلزله ای خاموش تمام بناهای تاریخی و میراثی را به ورطه نابودی می کشاند. خشکی تالاب گاوخونی که با پدیده ریزگردها، حیات پنج استان کشور را به خطر می اندازد هم از دیگر هشدارهای فعالان محیط زیست اصفهان به دادستان کل کشور است.

این روزها که تنش آبی در خوزستان و سیستان و بلوچستان و آبرسانی سیار در اصفهان به تیتر یک اخبار تبدیل شده است؛ کودکان اصفهانی نیز از فردا باید شاهد جان دادن ماهیان در بستر زاینده رودی باشند که باز هم جان می دهد و خشک می شود تا در پستو خاطرات این کودکانی که در ۱۰ روز گذشته تنی به آب زنده رود زده اند، تنها یک چیز ثبت شود:«زاینده رود قربانی فرایند غیرمسئولانه مدیران ناکارآمد شد!»

عاطفه علیان؛خبرنگار ایراسین