پایگاه خبری تحلیلی ایراسین- شرایط فعلی اقتصادی کشور منجر به بروز رفتارهای سلیقه‌ای زیادی شده است، بسیاری از صنایع تولید کننده و بازاریان با اعلام افزایش قیمت‌ها فرصت را غنیمت شمرده و کل تولیدات گذشته خود را با قیمت روز تطبیق داده و به بازار عرضه می‌کنند.

این گونه رفتارها به اعتقاد بسیاری از روان شناسان و جامعه شناسان بیانگر بی توجهی به اخلاق حرفه ای و ارزش‌ها در بنگاه‌های اقتصادی و حتی اصناف است، ارزش‌هایی که روز به روز تحلیل رفته و جای آن را سود اقتصادی بیشتر گرفته است.

مسئولیت اجتماعی در این بین حلقه مفقوده‌ای است که جای خالی آن در بازار پرهرج و مرج امروز دیده می‌شود، به منظور بررسی تاثیر توجه به مسئولیت اجتماعی در جلوگیری از بروز رفتارهای غیر حرفه‌ای در صنعت و بازار و همچنین چرایی عدم تحقق این امر طی سال‌های گذشته، گفت‌وگویی را با امان‌الله قرایی مقدم، استاد جامعه شناسی داشته‌ایم که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

چرا شاهد رفتارهای خودسرانه در زمینه افزایش قیمت‌ها در کشور هستیم؟

ابتدا در این زمینه باید یادآور شوم که طبق قاعده و قانون سرمایه‌داری وقتی یک سوزن را گران کنید تمام چیزهای دیگر در این جامعه گران می‌شود، حالا برسد به جایی که قیمت مواد غذایی اصلی مردم را افزایش داده‌ایم. بنابراین طبق قانون اقتصاد این خلاف است که اگر کالایی گران شود و دیگر کالاها گران نشود.

باید توجه داشت زمانی که قیمت مرغ، روغن، تخم مرغ و لبنیات افزایش می‌یابد شاهد افزایش قیمت کرایه تاکسی، اتوبوس، دیگر مواد غذایی و ... خواهیم بود چرا که بسیاری اعتقاد دارند همه کالاها در جامعه به یکدیگر و به حالت زنجیره وار وصل هستند. برای مثال راننده تاکسی برای جبران افزایش هزینه‌های زندگی مجبور است کرایه تاکسی را افزایش دهتد تا خرج ودخلش همخوانی داشته باشد.

پس در این زمینه نمی‌توان فرد و یا گروهی خاص را مقصر دانست اما می‌توان با نظارت درست و جدی جلوی افزایش برخی از قیمت‌ها را گرفت. این روزها شاهد هستیم که دولت بارها و بارها اعلام برخورد با افراد متخلف در زمینه افزایش قیمت‌ها را داشته اما بسیاری از واحدهای تولیدی از این سیاست پیروی نمی‌کنند و این  به نوعی دهان‌کجی به دولت نیز هست.

از سوی دیگر باید توجه داشت که ما از بچگی و در ساختار خانواده‌هایمان خودسرانه پرورش یافته‌ایم و در هیچ کشوری نمونه رفتار ما را شاهد نیستیم.

ریشه رفتارهای خودسرانه ناشی از چیست؟

در این زمینه باید گفت اصول مسئولیت پذیری و وظیفه مداری از دوران بچگی و دامن مادر در ذهن افراد نهادینه می‌شود و این رفتار در مدرسه، دانشگاه و ادارات ادامه می‌یابد، اما ما ملتی هستیم که وظیفه‌پذیر بار نیامده‌ایم به این دلیل که قوانین و مقررات اصل نبوده است و خودسربار آمده‌ایم.

خود مختار به این معنا نیست که از عقل پیروی کنیم بلکه هر کاری که دلمان می‌خواهد انجام می‌دهیم بدون آنکه ترسی از محاکمه و بازخواست داشته باشیم.

هرج و مرج قانونی در کشور بیداد می‌کند، هر کس بر اساس توانایی و جایگاهی که دارد تخلف می‌کند بدون آنکه محاکمه شود، طی سال‌های اخیر شاهد کلاهبرداری‌های کلان در کشور بوده‌ایم و همین رفتار الگویی برای مردم شده است، روزی هم نماینده مجلس به صورت مامور پلیس سیلی می‌زند و مردن نیز تبعیت می‌کنند و این شرایط خوبی را نوید نمی‌هد و همه اینها ناشی از آن است که افراد جامعه خود را متعلق به جامعه‌ای که زندگی می‌کنند نمی‌دانند و از این رو در قبال این جامعه هیچ احساس مسئولیتی ندارند.

برای تقویت مسئولیت اجتماعی شرکتی و سازمانی در بین صنایع و واحدهای صنفی چه پیشنهادی دارید؟

باید بر اساس قانون و قانمند رفتار کنیم، همه مسئولان باید پیرو قانون باشند، باید همه باور داشته باشند که مسئولیت اجتماعی شرکتی و سازمانی قانون است و هر کس در برابر کاری که انجام می‌دهد مسئول است.

همه چیز در این ارتباط در قانون کشور مدون شده و به راحتی قابل دسترسی است، البته این قانون باید از دوران کودکی مورد توجه باشد تا آثار آن را در بزرگسالی شاهد باشیم.

در واقع فردی که قانونمند باشد نسبت به همه رفتارهای خوب در قبال دیگران و همچنین شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جامعه حساس است و به گونه‌ای خود را در برابر جامعه مسئول می‌داند در نهایت همین افراد قانونمند و مسئول در بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی، در بازار، ادارات و سازمان‌ها و ... حس مسئولیت‌پذیری خود را تقویت کرده و در نتیجه همه شاهد اجرای درست قوانین خواهیم بود.

باید تاکید کرد که توجه به مسئولیت اجتماعی در همه جوامع در نهایت منجر به ایجاد عدالت اجتماعی خواهد شد که یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های مدینه فاضله است.

اعتماد اجتماعی از مقوله‌های اصلی مسئولیت اجتماعی است، بخشی که روز به روز کمرنگ‌تر می‌شود، در جامعه فعلی ایران چطور می‌توان به تقویت این مقوله کمک کرد؟

باید توجه داشت که اعتماد اجتماعی با گذشت زمان ایجاد می‌شود و رابطه مستقیمی با رفتار مسئولان و صاحبان قدرت دارد.

مسئولان باید توجه داشته باشند که سرمایه اجتماعی نیاز به تقویت دارد و باید هر کاری را برای توسعه در این زمینه در دستور کار قرار دهند، برای این کار حل مشکلات اقتصادی با تقویت توجه به مسئولیت اجتماعی در همه بخش‌های دولتی و خصوصی باید مورد تاکید باشد تا بتوان در بازه زمانی ۱۰ ساله تاثیرات خوبی را در آن مشاهده کرد.

همه باید باور داشته باشیم که یک رئیس جمهور نمی‌تواند ضعف‌های ۴۰ ساله در این زمینه را چهار ساله برطرف کند، همه باید به میدان بیایند تا بتوان کشور را از ضعف‌هایی که در حوزه اقتصادی و فشارهایی که برای تامین معیشت به مردم وارد می‌شود، نجات داد.