پایگاه خبری ایراسین- مهنور گیتی‌فر: میزان آبی را که یک کالا و یا یک فرآورده کشاورزی یا صنعتی در فرآیند تولید مصرف می‌کند تا به مرحله تکامل برسد، آب مجازی می‌گویند. مثلا برای تولید یک‌کیلوگرم گندم به طور متوسط ۱۳۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. برای یک پرس چلوکباب ۴۸۰۰ لیتر آب، برای تولید یک برگ کاغذ A۴ حدود ۱۰ لیتر، برای یک جفت کفش چرمی ۸۰۰۰ لیتر آب و برای یک خودرو ۸۰۰۰۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. به بیان ساده‌تر به آبی که در دل کالا وجود دارد و یا از عوامل تولید آن بوده آب مجازی می‌گویند. نکته مهم در این زمینه مصرف درست و الگوی مصرف درست در زندگی است. اگر یک فرد در روز چند برگه کاغذ با نصف یک پرس کباب را دور بریزد؛ یعنی چند صد لیتر آب را از بین برده است.
در دنیای امروز به خاطر اهمیت آب و محیط‌زیست به بحث آب مجازی توجه ویژه‌ای شده است؛ چراکه برای ساخت هر محصول حتی بنزین، شما از آب استفاده می‌کنید و درصد زیادی از این آب‌ها حداقل در کشور ما از آب‌های زیرزمینی است. البته بحث اهمیت آب‌های زیرزمینی در جهان نیز قابل‌توجه است. با صادرات و واردات کالا و محصولات حجم زیادی آب به صورت پنهان جابه‌جا می شود که از آن به‌عنوان تجارت آب مجازی یاد می‌شود. حال نکته مهم این ماجرا در ایران، محصولات کشاورزی است که با مصرف آب بالا و با قیمت بسیار ناچیز صادر می‌شوند و با یک جمع و تفریق ساده متوجه می‌شویم؛ هیچ گونه صرفه اقتصادی و محیط‌زیستی ندارد.
در همین راستا در بحث جهانی به کشورهای کم‌آب توصیه می‌شود که از منابع آب داخلی برای مصارف کشاورزی کمتر استفاده شود و به جای تولید مواد غذایی در داخل، آنها را از کشورهای پرآب وارد کنند و منابع داخلی آب را برای فعالیت‌های تجاری پرسود یا کالاهای صنعتی با ارزش‌افزوده بالا اختصاص دهند. باتوجه به کمبود آب در جهان در سالهای اخیر، بسیاری از کشورها در صادرات و واردات خود اهمیت کالاها را براساس آب مصرفی (آب مجازی) برنامه‌ریزی می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد وقتی با نادیده گرفتن ظرفیت‌های طبیعی برای تولید محصولات کشاورزی به بیرون کشیدن بیش از حد آب‌های زیرزمینی با تلمبه و موتورچاه می‌پردازند، تولید محصولات بیش از پنج بار گرانتر تمام می‌شود. آنچه مهم است آنست که شناخت میزان آب مجازی مصرف شده در تولید کالاها و مواد غذایی متعدد، باید سیاست‌های کلان آب در کشور را هدایت کند. یکی از مزیت‌های توجه به آب مجازی، ملاحظه حجم عظیم آب هدررفته از طریق ضایعات محصولات و مواد غذایی است.
در طی سالهای اخیر جنبش‌های زیادی در جهت آگاه‌سازی مردم در دنیا به وجود آمده است که سبک زندگی مردم به سمت بهینه مصرف کردن تغییر مسیر دهد. به طور مثال به جای مُد زودگذر، مد پایدار رواج یابد. در طی سالهای اخیر بسیاری از چهره‌های معروف در دنیا یا سلبریتی‌ها برای مراسم بسیار مهم سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی که گستره جهانی دارد لباس‌های تکراری می پوشند و آن لباس‌ها را مجددا در مراسم دیگر تکرار می‌کنند. یا حتی افراد بسیار ثروتمند و معروف دنیای هالیوود لباس‌های دوران جوانی خود را به فرزندانشان می‌دهند. بسیاری از این حرکات برای جلب توجه دنیا به مسئله آب و آب مجازی و اهمیت آن است. حال اگر کشورهای بعضا پرآب به دنبال مدیریت مصرف آب هستند، برنامه‌ریزی برای واردات و صادرات آب مجازی در ایرانی که با چالش کم آبی و فرونشست مواجه است، اولویت دوچندان دارد.
ارسال نظر