کامبیز لعل در گفت‌وگو با ایراسین درباره افزایش ۳۹ درصدی درآمد مالیاتی در بودجه ۱۴۰۴ و اینکه آیا دولت امکان دریافت این مالیات را دارد، اظهار کرد: ما با یک دولت بزرگ با بروکراسی فشل و ناکارآمد مواجهیم که هزینه‌های جاری بسیار زیادی دارد. این هزینه‌ها را باید از یک راهی تأمین مالی کرد. حال که فروش نفت گرفتاری‌هایی دارد و تأمین مالی از طریقی که نفت را بفروشیم و پول آن را صرف هزینه‌های جاری کنیم، دچار مسئله شده؛ هزینه‌ها را باید از یک راه دیگر تأمین کنند و چه جایی و چه راهی راحت‌تر و بهتر از مالیات‌.

پول‌های جمع‌آوری‌شده از محل مالیات صرف توسعه ملی نمی‌شود

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: دریافت مالیات خوب است ولی به شرط اینکه، به اندازه‌ای که منابع را به خود اختصاص می‌دهد، صرف توسعه ملی شود. ولی در اینجا این اتفاق نمی‌افتد. ما هر چقدر که مالیات دریافت می‌کنیم، هر چقدر که دولت درآمد کسب می‌کند، صرف هزینه‌های جاری بروکراسی خود دولت می‌شود و این پول‌ها صرف توسعه ملی نمی‌شود.

وی تاکید کرد: اگر با مالیاتی که می‌گرفتیم به سمت توسعه ملی حرکت می‌کردیم و مالیات صرف هزینه‌های عمرانی می‌شد، اتفاق بسیار خوبی بود، ولی متأسفانه مالیات ستانده می‌شود تا دولت به کارمنداش حقوق بدهد و جالب‌تر اینکه به اندازه پولی که می‌گیرد و مصرف می‌کند، کارآمدی در اقتصاد کشور ندارد.

فشار مضاعفی بر قشر کارگر و کارمند وارد می‌شود

لعل در پاسخ به این سوال که آیا این مالیات‌ها باعث فشار مضاعف به مردم می‌شود یا خیر؟ افزود: این اتفاق خواهد افتاد. وقتی ما تورم بالای ۴۰ درصد داریم و ریشه این تورم هم به کسری بودجه‌های پیاپی دولت در همه سال‌های گذشته برمی‌گردد، بنابراین مردم دارند هزینه ناکارآمدی و کسر بودجه و هزینه‌های زیاد دولت را با تورم بالا پرداخت می‌کنند. کاری هم که دولت می‌کند این است که از این تورمی که دارند تحمل و پرداخت می‌کنند، مالیات می‌گیرد. در نتیجه فشار مضاعفی به مردم وارد می‌شود. در شرایطی که ما گرفتار رکود اقتصادی هم هستیم، ارزش ثابت درآمدها به دلار، به طلا یا به هر کالای سرمایه‌ای دیگری، سال به سال کاهش پیدا کرده است. فشار مضاعفی به همه آن دسته از مردمی وارد می‌شود که امکان انتقال مالیات خودشان را به دوش بقیه ندارند، این‌ها عمدتاً شامل طبقه کارگر و کارمند می‌شود.

وی اضافه کرد: سایر اقشار احتمالاً می‌توانند مالیاتی که برای‌شان بسته می‌شود را روی قیمت کالا و خدمات‌شان بکشند و باز از مردم، از مصرف‌کننده‌های دیگر بگیرند، ولی کارگران و کارمندان این امکان را ندارند. تورم بالا را تحمل می‌کنند، افزایش حقوق‌شان برخلاف قانون به اندازه تورم نیست، مالیات هم باید بدهند؛ بنابراین فشار مضاعفی بر آن‌ها وارد خواهد شد.

این کارشناس اقتصادی در ادامه در مورد امکان دریافت مالیات بیشتر از افراد و گروه‌های پولدار و صاحب ثروت گفت: واقعیت این است که دولت امکان دریافت این مالیات را دارد، چون به‌منزله دستگاه اجرایی حاکم، روش‌ها و ابزارهایی دارد که می‌تواند مالیات بگیرد. دولت این کار را می‌تواند انجام دهد چون قوه قاهره دارد. در یک بزنگاه‌ها و گلوگاه‌هایی ایستاده که می‌تواند حق و حساب‌های خود را دریافت کند و به زور هم که شده مالیاتش را بگیرد. این نوع مالیات‌گیری دولت شامل عموم مردم و کل جامعه می‌شود. اما در مورد گروه‌هایی که ثروت دارند باید توجه داشت که آن‌ها معمولاً صاحب نفوذ هستند، معمولاً رانت دارند، آن‌ها توانایی تأثیرگذاری بر تصمیمات کلان را هم دارند. بنابراین من حداقل خیلی خوشبین نیستم که دولت توان این را داشته باشد که با گروه‌های صاحب نفوذ و صاحب رانت، سرشاخ شود و مالیات بیشتری از آن‌ها بگیرد.

گسترس روش‌ها و متدهای فرار مالیاتی

لعل در ادامه به امکان فرار مالیاتی هم اشاره و تاکید کرد: ما همیشه فرار مالیاتی داشته‌ایم و باز هم خواهیم داشت؛ ولی با شرایط موجود که سطح مالیات‌ها آن‌قدر افزایش پیدا کرده و رکود اقتصادی هم داریم، به نظر می‌رسد که صرفه‌های فرار مالیاتی بیشتر از قبل خواهد شد و تحلیل هزینه‌فایده آن، ارزش بیشتری پیدا می‌کند. بنابراین احتمالاً روش‌ها و متدهای فرار مالیاتی هم می‌تواند گسترش پیدا کند و بخش بیشتری از صاحبان کسب‌وکار از آن روش‌ها و متدها استفاده کنند.

وی تصریح کرد: همچنین این کار احتمالاً منجر به فساد بیشتر در فرایند شناسایی و جمع‌آوری مالیاتی هم خواهد شد. رقم مالیات‌ها که افزایش پیدا کند، به هر حال به لحاظ تئوریک، امکان این‌که فسادی در زمینه شناسایی و جمع‌آوری هم اتفاق بیافتد، افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین مجموع این‌ها باعث می‌شود که احتمالاً مخاطرات اخلاقی در این زمینه افزایش پیدا کند و به سمتی حرکت کنیم که هم فرارهای بیشتر را شاهد باشیم، هم فساد بیشتر در سیستم شناسایی و جمع‌آوری رخ خواهد داد.