درحاشیه برگزاری اولین نمایشگاه تخصصی ایران در کابل ایراسین گفت‌وگویی اختصاصی با امان‌الله غالب رئیس پیشین شرکت برشنا (شرکت برق افغانستان) انجام داده که در ادامه می‌خوانیم.

• در دوره مدیریت خودتان در شرکت برشنا با طرف ایرانی چند ملاقات داشتید و آیا تفاهمی هم منعقد شد؟

تقریبا بیش از سه سال در سمت مدیریت برشنا یا همان معادل توانیر ایران  فعالیت کردم که در این دوره دیدارهای زیادی با طرفین دولتی و بخش خصوصی ایران داشتم و در این زمینه چندین تفاهم نامه منعقد شد که قرار شد در یک نشست اقتصادی این تفاهم‌نامه‌ها به قرارداد تبدیل و اجرایی شود. مهمترین نشستی‌هم که در این زمینه برگزار شد در نشست دبی بود که شرایط و نحوه فعالیت کاملا مشخص شد.

• آیا بخش خصوصی افغانستان بیشتر امکان همکاری با ایران رادارد یا بخش دولتی؟

ببینید، با توجه به مشکلاتی که دولت در تامین منابع مورد نیاز دارد اصولا بخش خصوصی افغانستان در زمینه انرژی برق فعال‌تر است به عنوان مثال به‌جز یکی دو ولایت برق در باقی ولایات از طریق بخش خصوصی تامین می‌شود. به همین دلیل به عقیده من شرایط همکاری میان دو بخش خصوصی کشورها برقرار است تا اینکه به دنبال قراردادهای دولتی باشیم.

• حمایت‌های دولتی چطور ؟

به نکته خوبی اشاره کردید، دولت جمهوری افغانستان دقیقا نقاط قوت و ضعف کارش را می‌داند برای همین حمایت‌های قابل توجهی از شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی درزمینه انرژی برق انجام می‌دهد. بنابراین دولت حمایت‌های بسیاری در این زمینه دارد و اگر نمی‌تواند مشارکت مستقیم داشته باشد اما زمینه فعالیت بخش خصوصی را مهیا کرده است. ببینید در این کشور اصولا کمبود برق مشهود است و تنها راه تامین نیازها مشارکت بخش خصوصی است.

• جایگاه ایران در این زمینه چیست؟

من با توجه به اطلاعاتی که دارم و اطلاعاتی که از توانمندی‌های ایران دارم معتقدم تنها راه آسان تامین برق مورد نیاز افغانستان از ایران یا توسط شرکت‌های ایرانی در قالب همکاری‌ها و مشارکت است. به عنوان مثال اکنون نیروگاه‌های خورشیدی قابل توجهی در برخی شهرهای مرزی میان دو کشور فعال است. این درحالی است که من فکر می‌کنم اصولا نباید منتظر شبکه ملی برق باشیم بلکه باید همکاری‌های گسترده‌ بخش خصوصی را درنظر داشته باشیم و زمینه تولید را داخل کشور افغانستان مهیا کنیم.

• اهمیت تامین برق برای کشور افغانستان چیست؟

اجازه دهید به یک جمله از رئیس جمهور اشرف غنی اشاره کنم که ایشان بارها در جلسات توسعه‌ای اعلام کرده «انرژی برق زیربنای زیربناهاست» بنابراین اهمیت تامین برق در افغانستان بسیار بالاست چون دولت معتقد است برای جلوگیری از درگیری و تنش‌ها توسعه و ایجاد فرصت‌های شغلی بسیار مفید است و یقین داریم این به نفع هر دو کشور است. ببینید وقتی کار و اشتغال داشته باشیم موضوع جنگ و درگیری‌ها به حاشیه می‌رود چون افراد می‌توانند کسب و کارشان را مدیریت کنند و درآمد داشته باشند.

• آیا برآوردی از کمبود و نیاز برق در افغانستان دارید؟

برآورد فعلی این است که ظرفیت جذب بیش از 2 هزار مگاوات برق را داریم درحالی که برق وارداتی تنها نیمی از این میزان است و تولید داخلی برق هم در افغانستان حداکثر 600 مگاوات است. اما فراموش نکنید در دوره توسعه و بازسازی کشور قرار داریم و برآوردی که در این زمینه داریم تا 5 سال اینده مطابق برنامه‌ها به بیش از 3 هزار مگاوات برق نیاز داریم و تا یک دهه آینده این میزان به 10 هزار مگاوات برق خواهد رسید. پس سرمایه گذاری در زمینه انرژی برق امتیازی است که نباید آن را نادیده بگیریم.

• بازگردیم به حمایت‌های دولتی لطفا در این زمینه بیشتر توضیح دهید.

همانطور که قبلا اشاره شد در زمینه امکانات، مالکیت صد در صدی، تخفیف‌های مالیاتی دولت امتیازات گسترده‌ای دارد اما یک نکته اکنون برای ایران می‌تواند امتیاز باشد که به موضوع تحریم‌های آمریکا مرتبط است. ببینید تامین یا خرید برخی از کالاهای مرتبط با صنعت برق به دلیل تحریم‌های آمریکا برای ایران سخت شده است، این درحالی است که همین تجهیزات را می‌توانیم در افغانستان به راحتی و حتی با حمایت‌های بین المللی و وام‌های بانکی خریداری کنیم. پس توصیه این است که شرکت‌های ایرانی در افغانستان اقدام به سرمایه‌گذاری کنند و در قالب مشارکت با شرکت‌های افغان در بخش صنعت برق این کشور وارد شوند. البته این پایان حمایت‌های دولتی نیست چون براساس قانون حمایت از تولیدات داخلی افغانستان دولت ملزم به خرید برق از شرکت‌های بومی حتی گرانتر از برق وارداتی است.

• سقف تفاوت نرخ خرید چقدر است؟

قانون تا تفاوت 25 درصدی قیمت را مجاز اعلام کرده است پس بازهم به همان موضوع سرمایه‌گذاری اشاره می‌کنم که یک معادله برد برد برای شرکت‌های ایرانی و مشارکت با شرکت‌های افغانستانی است.

• به عنوان آخرین سئوال توانمندی ایران در صنعت برق را چطور ارزیابی کرده‌اید؟

با توجه به ارتباطاتی که من با صنعت برق ایران داشتم و بازدیدهایی هم از شرکت‌های خصوصی و دولتی در این زمینه انجام شده است صنعت برق ایران قابلیت‌ها و پتانسیل‌های بسیار بالایی دارد که می‌تواند از آنها استفاده مناسبی داشته باشد. ببینید از سدسازی که اولین مرحله از تولید برق است تا طراحی و ساخت خطوط انتقال و ترانسفورماتورها یا سیم و کابل همه و همه در ایران امروز انجام می‌شود و نکته جالب اینجاست که متخصصان ایرانی اکنون در زمینه انرژی‌های تجدید پذیر هم دستاوردهای بالایی داشته‌اند و سایت‌های نیروگاهی خورشیدی خصوصی احداث کرده‌اند و ساخت پنل‌ها آغاز شده پس خلاصه بگویم بیش از 90 درصد نیازهای صنعت برق افغانستان از طریق ایران قابل تامین است.