علیرضا منظری، معاون اسبق سازمان هواپیمایی کشوری درگفتگو با ایراسین با اشاره به هزینه‌های مربوط به ایرلاین‌ها اظهار کرد: به‌طور کلی ایرلاین‌ها دارای دو نوع هزینه‌ سرمایه‌ای و جاری هستند که هرکدام از این بخش‌ها می‌تواند مستقیم در قیمت تمام شده هر صندلی ساعت پرواز اثرگذاری مشخصی داشته باشد.

منظری در ادامه افزود: در بخش سرمایه‌ای که مربوط به‌خرید پرنده و تامین قطعات مورد نیاز تعمیر و نگهداری هواپیما است هزینه‌ها کاملا ارزی بوده و  تقریبا سهم ریال در این بخش  صفر است، از این رو  ایرلاین‌ها باید منابع  ارزی قابل قبولی در اختیار داشته باشند تا بتوانند به موقع و آنچه مورد نیازشان است را تامین کنند.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی درباره بخش هزینه‌های جاری نیز تصریح کرد: در این بخش نیز دوباره ایرلاین‌ها به دو صورت منابع نیاز دارند که بخشی به صورت ریالی و بخش دیگر ارزی خواهد بود.

به گفته وی بخش ریالی اغلب مربوط به خدمات داخلی است که ایرلاین‌ها از نهادها و شرکت‌های مرتبط ایرانی دریافت می‌کنند و بخش ارزی مرتبط با خدمات خارج از مرزها در فرودگاه‌های مقاصد است.

منظری گفت: با درنظر گرفتن این دو بخش هزینه‌ها و اهمیت ریال و دلار در تامین آنها می‌بینیم که سهم هزینه‌های ارزی یا همان دلاری در صنعت حمل و نقل هوایی بالاست و قطعا نرخ ارز در تعیین قیمت تمام شده بلیت براساس استانداردهای بین‌المللی اثرگذاری بالایی دارد.

وی درباره سهم دلار در هزینه‌های ایرلاین‌ها اظهار کرد: برآوردها حکایت از این دارد که سهم دلار در هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی کشورمان نزدیک به 70 درصد است و به همین نسبت هم تفاوت یا نوسان در نرخ ارز سهم بالایی در تغییر قیمت بلیت هواپیما خواهد داشت.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی معتقد است تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه کشورمان در بخش ارزی مشکلات عمده‌ای ایجاد کرده تاجایی که شاید توان گفت اثرگذاری این بخش در تعیین قیمت تمام شده بلیت کمی بیشتر از 70 درصد شده، به این دلیل که بیشتر این هزینه‌ها به صورت مستقیم انجام نمی‌شود به‌خصوص زمانی که صحبت از خرید هواپیما یا قطعات مورد نیاز نگهداری پرنده‌ها می‌کنیم.

منظری تاکید کرد: این معضل تا امروز باعث شده ایرلاین‌های داخلی در زمان مناسب امکان سرمایه گذاری برای خرید هواپیما یا حتی تامین قطعات مورد نیاز را نداشته باشند که خسارت‌های اقتصادی بزرگی به بدنه صنعت حمل ونقل هوایی ایران وارد کرده است و بعضا واکنش این صنعت به نوسان‌ها را شدیدتر کرده است.

به گفته معاون اسبق سازمان هواپیمایی اجرای سیاست‌های پروتکل‌های بهداشتی و همچنین کاهش تعداد مسافران داخل کابین بدون تردید باعث افزایش قیمت بلیت هواپیما برای مسافران است به این دلیل که اصولا پرواز یک پرنده براساس صندلی‌ها و در شرایط تکمیل ظرفیت اقتصادی است و وقتی نیمی از ظرفیت را خالی نگهداریم طبیعی است که ایرلاین برای تامین هزینه‌ها و جلوگیری از زیان نرخ بیشتری برای بلیت‌های فروخته شده تعیین خواهد کرد.

منظری معتقد است، پرواز کردن هواپیما با صندلی‌های خالی یا حتی ماندن هواپیما روی زمین همه برای صاحب و مالک آن زیان اقتصادی به همراه دارد، از این‌رو ایرلاین‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند با انتخاب هواپیماهای مناسب مقاصدشان و انجام سرویس‌های دوره‌ای دقیق و بروزرسانی قطعات مانع از توقف‌های غیرمعمول هواپیما روی زمین می‌شوند.

این‌کارشناس صنعت حمل و نقل هوایی درباره نحوه محاسبه نرخ حداقل قیمت بلیت برای ایرلاین‌ها تصریح کرد: محاسبه نرخ کف قیمتی برای تمامی شرکت‌های هواپیمایی نمی‌تواند یک نسخه واحد داشته باشد. زیرا تعیین قیمّت به‌عوامل متعددی بستگی دارد که هر شرکت می‌تواند برای مسیرهای مختلف تعیین نماید مفهوم آزادسازی قیمّت به همین دلیل مورد توجه قرار گرفته ولی دولت و یا سازمان هواپیمایی کشوری باید نظارت کامل بر کارکرد شرکت‌ها داشته باشد تا در این خدمات عمومی رقابت مضره اتفاق نیفتد و منافع مسافر با مخاطره روبه‌رو نشود.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی همچنین درباره افزایش هزینه‌های ایرلاین‌ها به دلیل سوء مدیریت تاکید کرد: البته بحث سوء مدیریتی هزینه‌ها برای تمامی شرکت‌ها مطرح نیست؛ ولی این امکان وجود دارد که در برخی موارد به موجب این سوء مدیریت می‌توانند هزینه زیاد ایجاد شود و به همین لحاظ است که آزادسازی قیمّت ایجاد شده و زمینه رقابت بوجود آمده تا این نوع شرکت‌ها نتوانند در بازار به حقوق جامعه لطمه وارد کنند.

منظری تاکید کرد البته با توجه به‌اینکه دولت یارانه‌ برای سوخت ایرلاین‌ها پرداخت می‌کن گفت: اگر این سوبسید نبود و قیمت واقعی سوخت از ایرلاین‌ها دریافت می‌شد مسلما قیمت تمام شده بلیت افزایش قابل توجهی به خود می‌دید.

وی تصریح کرد: امروز که نرخ دلار به 30 هزار تومان رسیده و اظهارات مدیران ایرلاین‌ها هم بیانگر تامین ارز مورد نیاز از بازار آزاد است افزایش قیمت بلیت غیرقابل اجتناب بوده و باید بپذیریم که ایرلاین‌ها راهی جز افزایش قیمت بلیت نداشته‌اند تا بتوانند هزینه‌های خود را تامین کنند.

این کارشناس صنعت حمل و نقل هوایی معتقد است افزایش قیمت اخیر بلیت عاملی است تا بسیاری از اقشار جامعه امکان استفاده از این خدمات حمل و نقلی را نداشته باشند و کاهش درآمد ایرلاین‌ها به دلیل نزول تقاضا می‌تواند احتمال ورشکستگی برخی ایرلاین‌های کوچکتر را متصور کند.

به گفته منظری ایجاد چنین شرایطی می‌تواند اثرگذاری قابل توجهی بر اقتصاد فرودگاه‌های کشور نیز داشته باشد به‌صورتی که چون فرودگاه‌ها در کشور براساس چارچوب یک برنامه جامع ایجاد نشده با غیر اقتصادی بودن آنها مواجه هستیم؛ بدیهی است همسانی در برنامه‌ریزی حمل و نقل هوایی وجود نداشته و از طرف دیگر هزینه در فرودکاه‌ها بر مبنای أصول تجاری و اقتصادی نیست که شرایط فعلی می‌تواند مشکلات این بخش از صنعت حمل و نقل را دو چندان کند.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی درباره مدیریت هزینه‌ها با اشاره به شیوه‌ایرلاین‌های موفق خارجی گفت: یکی از عوامل مهم بهعنوان راهکار مدیریتی در ایرلاین‌ها استفاده از نظرات کارشناسان خبره و شایسته سالاری در انتخاب مدیران است. بنابراین عموما در شرکت‌های خارجی سعی می‌کنند به‌جای رفاقت در انتخاب مدیران از نظام شایسته سالاری استفاده کنند به این ترتیب که شرایط احراز مدیر را تعیین و إعلام می‌کنند و در میان شرکت کنندگان بهترین را انتخاب می‌کنند و در حین انجام فعالیت هم نظارت به شدت حاکم بوده و در صورت عدم دستیابی به أهداف باید پاسخگوی مقامات باشند در حالی که در ایران ارزیابی وجود نداشته و افراد پس از کنار گذاشته شدن متاسفانه در سمت‌های مشابه دیگر قرار می‌گیرند.