پایگاه خبری تحلیلی ایراسین - عاطفه علیان؛ امروزه تولید و مصرف فولاد، یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی کشورها و جوامع به‌ شمار می‌رود. زندگی روزمره بشر با فولاد آمیخته شده و صنایع فولادی در سازندگی، بازسازی و توسعه کشور سهم مهمی را ایفا می‌کنند. صنعت فولاد در هر کشور به عنوان صنعت مادر شناخته می‌شود و تمام فعالیت‌های اقتصادی و رشد و توسعه هر کشور به این صنعت استراتژیک وابسته است. یکی از دستاوردهای مهم پیروزی انقلاب اسلامی توسعه صنایع فولادی و به ویژه احداث شرکت فولاد مبارکه به عنوان بزرگترین واحد صنعتی کشور است. در همین ارتباط گفت‌وگویی با بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و مدیرعامل اسبق شرکت فولاد مبارکه انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

یکی از دستاوردهای مهم پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، شرکت فولاد مبارکه است. این موفقیت چه ثمراتی برای کشور داشته است؟

پاسخ به این پرسش نیازمند مرور تاریخی قبل و پس از احداث شرکت فولاد مبارکه است. پیش از احداث شرکت فولاد مبارکه ورق مورد نیاز به کشور وارد می‌شد و همین باعث شده بود که صنایع وابسته به ورق نتوانند در کشور توسعه یابند چراکه تامین مواد اولیه این صنایع به واردات وابستگی داشت و صنایع پایین دستی توجیه اقتصادی نداشتند. امروزه توسعه صنایع بالادستی و پایین دستی در کشور و اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم در این صنایع، مرهون توسعه صنایع فولادی و به ویژه احداث شرکت فولاد مبارکه در کشور است. با ظهور شرکت فولاد مبارکه شاهد این هستیم که صنایعی نظیر خودروسازی، لوله و پروفیل و لوازم خانگی در کشور توسعه چشمگیری یافت چراکه مواد اولیه این صنایع در داخل کشور از ورق‌های باکیفیت شرکت فولاد مبارکه تامین شد. از سوی دیگر شرکت فولاد مبارکه با احداث شرکت‌های فولادی در مناطق کم‌برخوردار کشور تحقق صنعت فولاد به وسعت ایران را به منصه ظهور گذاشت و تاثیر توسعه شرکت فولاد مبارکه در تمام نقاط کشور بر اشتغال‌زایی، ارزآوری، میزان صادرات و تولید ناخالص داخلی، GDP، بر کسی پوشیده نیست که همه این دستاوردها از ثمرات پیروزی انقلاب در بخش صنعت فولاد به ویژه با راه‌اندازی شرکت فولاد مبارکه است.

اعلام شده که ابرپروژه «نورد گرم دو» شرکت فولاد مبارکه به زودی آغاز به کار خواهد کرد. این اتفاق مهم را چطور ارزیابی می‌کنید؟

کشور نیازمند ورق‌های فولادی است و شرکت فولاد مبارکه تنها صنعت فولادی است که می‌تواند ورق‌های متنوع و مورد نیاز بازار کشور را تولید کند. قطعا نورد یک و طرح سبا به تنهایی نمی‌تواند نیاز کمی و کیفی کشور به ورق را تامین کند. ضرورت ابرپروژه نورد گرم دو، در این نکته مستتر است که ورق‌های تولیدی شرکت فولاد مبارکه از نظر عرض پاسخگوی برخی از صنایع نیست. پروژه نورد گرم۲ علاوه بر تبدیل شمش مازاد در شرکت فولاد مبارکه به ورق با ارزش افزوده بالاتر، به عدم وابستگی به واردات منتج می‌شود و همچنین به صادرات محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا کمک می‌کند.

شما به پروژه نورد گرم دو در راستای تحقق تولید ورق با ارزش افزوده بالا اشاره کردید؛ از آنجا که چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده ورق‌های فولادی چنین استراتژی را پیش گرفته است، اهمیت پروژه نورد گرم دو شرکت فولاد مبارکه در تولید ورق با ارزش افزوده بالا چیست؟

تولید ورق با ارزش افزوده بالا هم از نظر خواص فیزیکی و شیمیایی ورق و هم از نظر تولید ورق‌های عریض مهم است و توسعه ابرپروژه نورد گرم دو می‌تواند به تحقق این مهم در صنعت فولاد کشور یاری برساند.

امروزه بزرگترین ریسک در بازار فولاد کشور مربوط به حوزه انرژی مربوط می‌شود و با تداوم محدودیت انرژی اعم از گاز و برق شاهد کاهش تولید صنایع فولادی خواهیم بود. شما به عنوان رئیس انجمن فولاد ایران برای رفع این مانع مهم چه پیشنهادی دارید؟

متاسفانه امروزه شاهد کم توجهی به تامین انرژی به صنایع فولادی هستیم که شاید علت آن را بتوان در عدم اهمیت به استراتژیک بودن صنعت فولاد در کشور دانست. جایگاه دهم ایران در جهان با تولید ۳۰ میلیون تن نشان‌دهنده مسیر توسعه این کشور است و اگر ظرفیت ده میلیون تن که بالقوه است، بالفعل شود جایگاه ایران را در تولید فولاد به ششم در جهان می‌رسد. به غیر از چین که جایگاه اول را با یک میلیارد تن فولاد در جهان دارد مابقی کشورهای برتر زیر ۵۰ میلیون تن فولاد تولید دارند و با یک خیز می‌توانیم در صدر کشورهای تولیدکننده فولاد قرار بگیریم و تحقق این امر شدنی است؛ چراکه سرمایه‌گذاری‌های اولیه انجام شده است و به راحتی ایران می‌تواند جایگاه خود را به ششمین و هفتمین کشور تولیدکننده فولاد در جهان ارتقا دهد.

صنعت فولاد علاوه بر تامین نیاز داخلی و ممانعت از واردات توانسته است پس از پتروشیمی به ارزآوری کشور به ویژه در ایام تحریم کمک کند. متاسفانه کم‌توجهی به صنعت فولاد را می‌توان در وزارت صمت و به ویژه در وزارت نفت و نیرو یافت چراکه تامین انرژی گاز و برق صنایع فولادی به این دو وزارتخانه مربوط می‌شد که به علت کمبود سرمایه‌گذاری با مصرف در بخش خانگی این صنایع فولادی هستند که باید تاوان دهند بدون این ملاحظه که اثرات تورمی آن در نهایت دامان بخش خانگی را می‌گیرد. این نکته را هم در نظر بگیرید که ۳۰ میلیون مترمکعب گاز در بخش صنعت فولاد مصرف می‌شود که کمتر از ۵ درصد مصرف کشور است. اعمال محدودیت انرژی به صنایع فولادی به بهانه تامین بخش خانگی هیچ توجیه کارشناسی ندارد و نیاز است دولت نگاه خود را به این موضوع تغییر دهد.

اما در میان محدودیت انرژی، صنایع فولادی از تامین مواد اولیه پایدار هم رنج می‌‎برند!

بله، این هم یکی از چالش‌های مهم صنایع فولادی است. در گذشته جایگاه شرکت‌های معدنی از فولادی متمایز بود و مواد اولیه به نسبت در میان شرکت‌ها توزیع می‌شد اما با روی‌آوردن شرکت‌های معدنی به سمت فولادسازی، تامین مواد اولیه شرکت‌های فولادی دچار ناعدالتی شد. استخراج و فراوری سنگ‌های معدن متناسب با توسعه شرکت‌های فولادی انجام نشد چراکه شرکتهای معدنی سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف و استخراج را در بخش فولاد اجرا کردند. وزارت صمت به عنوان سیاستگذار نقش مهمی در رفع این چالش جدی دارد. برای نمونه همانطور که اشاره کردید، اگر خوراک و مواد اولیه شرکت ذوب‌آهن تامین شود به تولید ۳ میلیون تن می‌رسد و به نیاز بازار پاسخ می‌دهد و نیاز است وزارت صمت در رفع تامین سنگ‌آهن شرکت فولاد مبارکه اقدام کند.

با این تفاسیر؛ به چشم انداز ۱۴۰۴ که تولید ۵۵ میلیون تن فولاد است، می‌رسیم؟

قطعا خیر.

و اما پرسش آخر؛ با توجه به اینکه صنایع در کشورهای پیشرفته، توسعه پایدار با رویکرد محیط زیست را مدنظر قرارداده‌اند و شرکت فولاد مبارکه به عنوان سازمان پیشرو این مهم را در نظر داشته، اهمیت مدنظر داشتن این موضوع را به عنوان مسئولیت اجتماعی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

برای پاسخ به این پرسش باید به این نکته توجه داشت که صنایع باید رویکرد توسعه پایدار را در پیش بگیرند که رویکرد حفظ محیط زیست برای تحقق این توسعه اجتناب‌ناپذیر است. صنایع فولادی هم برای رسیدن به توسعه پایدار مبتنی بر محیط زیست مستثنی نیستند و چه بسا اقدامات مهمی هم در این زمینه انجام داده‌اند. سازمان محیط زیست کشور به صورت برخط خروجی میزان آلایندگی صنایع بزرگ فولادی را رصد می‌کند. متاسفانه در موضوع آب هم به طور ناصواب صنایع به ویژه صنایع فولادی در مظان اتهام مصرف آب هستند این درحالی است که تمام صنایع استان اصفهان اعم از پتروشیمی و فولادی و... ۶۰ میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کند و سهم شرکت فولاد مبارکه برای تولید هر کیلوگرم فولاد کمتر از ۲.۵ مترمکعب است. در همین راستا شرکت فولاد مبارکه از بدو تاسیس تاکنون رویکرد زیست محیطی را لحاظ کرده است که احداث بزرگترین تصفیه‌خانه و بازچرخانی پساب صنعتی و جمع‌آوری و انتقال پساب شهری و بهینه‌سازی و کاهش مصرف آب در فرایندهای تولید فولاد بخشی از اقدامات این صنعت پیشرو در راستای توسعه پایدار مبتنی بر محیط زیست بوده است.