پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، مهنور گیتی‌فر: فرونشست به واسطه طبیعت یا فعالیت‌های انسان رخ می‌دهد. تعاریف زیادی برای فرونشست ارائه شده اما آنچه که در ایران در حال رخ دادن است و با همه دلواپسی‌ها و نگرانی‌ها هنوز مسئولان در خواب غفلت هستند بحث کاهش آبهای زیرزمینی و حفر چاه‌هاست. برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی و خالی شدن لایه‌های زیرین همزمان با کاهش حجم آب باعث می‌شود که لایه‌های مختلف زمین به هم فشرده شوند چرا که در میان این لایه‌ها که از شن و ماسه و سنگ ریزه و... تشکیل شده هوا و آب نیز در جریان است و زمان برداشت آب از چاه، هوا و آب میان لایه‌ها را نیز خارج می‌کند و این لایه‌ها بهم فشرده می‌شوند. این فشردگی باعث می‌شود که آب باران نیز نتواند به عمق لایه‌های زمین نفوذ کند. هر یک دهم سانتی‌متر جابه‌جایی در لایه‌های زیرین از عمق ۲۰۰ متری تا سطح زمین می‌تواند جابه‌جایی یا نشست ۵۰ سانتی‌متری ایجاد کند.

طی چند دهه اخیر تصمیمات نادرست مدیریت آب باعث شده که امروز بحران خشکسالی و فرونشست گریبان‌گیر کشور و به خصوص کلانشهر اصفهان شود. مجوزهای بیشماری که طی سالیان گذشته به افراد داده شد تا در زمین‌ها، باغات و مزارع چاه بزنند و در تولید محصولات متنوع کشاورزی به خودکفایی برسیم شرایط را سخت‌تر کرد.

تنها در استان اصفهان تعداد چاه‌های مجاز به بیش از ۴۱ هزار عدد می‌رسد و تعداد چاه‌های غیرمجاز فعال استان به ۹ هزار و ۳۰۰حلقه رسیده (آمار چاه‌های غیرمجاز بیش از این عدد رسمی است اما اغلب آنها غیرفعال هستند). این درحالی است که همچنان چاه‌های غیرمجاز در حال شناسایی هستند و این رقم رو به افزایش است. این آمار قابل تامل است چرا که فقط در یک استان از کشورمان چنین ارقامی را می‌بینیم. این چاه‌ها در قسمت‌های مختلف کشاورزی، صنعت و... استفاده می‌شوند اما برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی از چاه‌ها، تنها یک روی سکه مدیریت ناصحیح منابع آبی کشور است و شیوه‌های سنتی و غلط کشاورزی هم باعث تشدید این پدیده ‌می‌شود؛ از این رو کارشناسان چاه‌های غیرمجاز در کشور را یکی از دلایل فرونشست زمین و مهمترین آن می‌دانند.

توجه به احیای آبخوان‌های استان اصفهان ضروری است؛ به اعتقاد کارشناسان هنوز می‌توان تعدادی از آبخوان‌ها را احیا کرد. آبخوان اصفهان برخوار یکی از حساس‌ترین آبخوان‌های استان است که کلانشهر اصفهان نیز بر روی آن قرار دارد و اهمیت پرداخت به حل این موضوع نیاز به همراهی همه ارگان‌ها و سازمان‌ها دارد چرا که این شهر جمعیت قابل توجه دارد و شامل بیش از ۶ هزار اثر تاریخی است که فرونشست همه آنها را به خطر انداخته است.

روزگاری صحبت از آن بود که اگر نفتمان تمام شود صنعت گردشگری و آثار تاریخی می‌تواند جای درآمد نفت را بگیرد اما این روزها که حیات شهر اصفهان به زاینده رود وابسته است و باید آگاهی در زمینه چاه‌ها و استفاده از آبخوان‌ها بیشتر شود، این تلنگر را به ما می‌زند که اگر با رویه قبل ادامه دهیم میراث فرهنگی ما نیز دچار آسیب جدی خواهد شد و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی آن هم بهم می‌خورد.

تمدن بشری به آب وابسته است و آب پیش نیاز زیستن، رفاه و آبادی است، اگر بحران فرونشست اصفهان اینگونه ادامه یابد تمدن اصفهان، صنایع، آثار تاریخی و... همه با خطر کاملا جدی روبرو خواهند بود.