به گزارش خبرنگار ایراسین، مسئولیت اجتماعی به یک رویکردی تبدیل شده که صنایع و بنگاه‌های اقتصادی برای اثربخشی بیشتر و همه‌گیری منافع خود باید به مسائل اجتماعی و حتی بحران‌ها و بلایای جامعه توجه ویژه داشته باشند تا در کنار مردم و مسئولان بتوانند در پیشگیری از بحران‌ها نقش‌آفرینی کنند. در واقع یکی از ابعاد مسئولیت‌پذیری سازمانی، فعالیت در راستای پیشگیری از بحران‌هاست که قرار گرفتن ایران در بین ۱۰ کشور حادثه خیز دنیا، وقوع ۳۰ مورد از ۴۱ حادثه طبیعی شناخته شده جهان در ایران، ضرورت مدیریت بحران را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

در این میان فرونشست زمین، خشک شدن زاینده‌رود و آلودگی هوا از جمله مهم‌ترین مسائل و دغدغه‌های استان اصفهان به شمار می‌رود که نه تنها سازمان‌ها و نهادهای مربوطه باید به این مسائل ورود کنند بلکه بنگاه‌های اقتصادی و صنایع بزرگ نیز نقش خود را در رفع این بحران‌ها مشخص کنند.

پیش‌نیاز آسیب‌شناسی نیازها

حامد نیکومرام، کارشناس حوزه جامعه شناسی نیز در این ارتباط به خبرنگار ایراسین می‌گوید: مسئولیت اجتماعی شرکتی مقوله‌ای است که هنوز از سوی بسیاری از صنایع باور نشده است، در کشور بر اساس بررسی‌های به وجود آمده صنایع نفتی و فولادی در این حوزه با توجه به تکالیفی که از سوی وزارت‌خانه‌های مربوطه نیز به آنها شده نسبت به این امر بیش از دیگر شرکت‌ها توجه دارند.

او می‌افزاید: این در حالی است که در مجامع عمومی و فوق‌العاده بسیاری از شرکت‌های بزرگ همواره سهمی برای مسئولیت اجتماعی در نظر گرفته می‌شود اما در خصوص محل هزینه آن در بسیاری از موارد گزارش شفافی ارائه نمی‌شود.

این کارشناس حوزه جامعه شناسی با تاکید بر اینکه تحقق مسئولیت اجتماعی شرکتی می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی در جوامع محلی بینجامد، تصریح می‌کند: لازمه آن شناسایی آسیب‌ها و نیازهای واقعی در این جوامع است، بعضاً شاهد اقدامات موازی و پیش پا افتاده در حوزه تحقق مسئولیت اجتماعی شرکتی هستیم و این در حالی است که باید به این حوزه کارشناسانه‌تر ورود کنند تا نتایج پایدارتری داشته باشد.

اقدامات موقتی اجتماعی

او با تاکید بر اینکه بودجه‌های در نظر گرفته شده برای مسئولیت اجتماعی شرکتی در هر شرکت قابل توجه است، اضافه می‌کند: توزیع بسته‌های معیشتی و کمک به نیازمندان اقدامی خوب اما مقطعی است و در این زمینه پیشنهاد می‌شود که به این افراد ماهیگیری آموزش داده شود.

نیکومرام بر این باور است مسئولیت اجتماعی باید به عنوان یک قانون از همه مشمولان مطالبه شود و ادامه می‌دهد: ضروری است که زیرمجموعه وزارت تعاون واحدی برای پیگیری این امور راه‌اندازی شود تا با نظارت مستمر این بخش بر روی فعالیت صنایع بزرگ و سازمان‌ها شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ایران باشیم.

حال با توجه به اهمیت این موضوع باید صنایع بزرگ برای بحران‌های فعلی از جمله فرونشست زمین، آلودگی هوا و خشکی زاینده‌رود اقدام کنند که تاکنون فولادمبارکه در حوزه خودتامینی انرژی با راه‌اندازی نخستین نیروگاه خورشیدی، خرید پساب شهرها و بازچرخانی آب، نصب فیلترهای هوشمند و اقداماتی شایسته در کاهش آلاینده‌ها پا در میدان ایفای مسئولیت اجتماعی نهاده است.

ملموس‌تر بودن نقش آفرینی شرکت‌ها در ظهور کرونا

نمونه‌های این نوع مسئولیت اجتماعی را در سایر شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی می‌توان مشاهده کرد که تا سال ۲۰۱۵، بیش از ۹۰ درصد از ۳ هزار شرکت بزرگ جهان برای کاهش پیامدهای بلایا کمک کرده‌اند. اوایل ژانویه ۲۰۲۰ صحبت از ظهور ویروس کرونا شد و نشانه‌هایی از یک بحران اقتصادی بالقوه به چشم می‌خورد. ۴ ماه بعد در تمام جهان وضعیت فوق‌العاده اعلام شد و بحرانی اقتصادی و اجتماعی رخ داد که چند سال ادامه داشت. یکی از ویژگی‌های متمایز آن دوره، ملموس‌تر بودن نقش‌آفرینی‌های شرکت‌های بزرگ و کوچک نسبت به کمک‌های سنتی (نهادهای دولتی) است و این کمک اجتماعی حتی در ایران و اصفهان هم موضوعیت داشت.

کمک‌های نقدی یا غیرنقدی شرکت‌ها به جوامع محلی می‌تواند، احیای آنها و بازگشت آنها به زندگی عادی را بسیار سریع کند. بررسی این موضوع طبق شاخص پذیرفته شده سازمان ملل به نام شاخص توسعه انسانی انجام شده است. شاخصی که در آن عوامل مختلفی مانند سلامت، آموزش، استانداردهای زندگی، امید به زندگی، سال‌های تحصیل و اقتصاد ملی سرانه در نظر گرفته می‌شود و برای تعیین میزان توسعه یافتگی و رفاه جوامع مختلف به کار می‌رود. آمارها نشان می‌دهد که یک فاجعه طبیعی می‌تواند شاخص توسعه انسانی را به ۱۰ سال پیش از آن برگرداند. به عبارت دیگر، در یک چشم به هم زدن، نتایج و دستاوردهای یک دهه از بین می‌رود و پیامدهایی مانند فقر و نابرابری اجتماعی جای آن را می‌گیرد.

با این حال، هنوز بلایای بزرگ‌تری در راه است. زیان‌های اقتصادی ناشی از بلایای طبیعی، نیم قرن به نیم قرن افزایش یافته است (با حذف اثر تورم بر میزان آنها) و تا سال ۲۰۱۵، زیان‌های اقتصادی ناشی از بلایای طبیعی به ۴ برابر زیان‌های ناشی از بلایای طبیعی دهه ۱۹۸۰ رسیده است. این ارقام در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ افزایش بیشتری نیز یافت و یک قلم از هزینه‌ها، سقوط چند تریلیون دلاری بازارهای سهام جهان در آن دوره بود.

خوشبختانه شرکت‌ها و کسب و کارهای خصوصی، بخشی از بار مسئولیت را به دوش می‌کشند و در چنین بحران‌هایی با کمک‌های انسان‌دوستانه خود ظاهر می‌شوند. با توجه به افزایش هزینه بلایای طبیعی و کمبود روزافزون منابع سنتی مدیریت بحران و پسابحران، کمک‌های شرکت‌ها و کسب و کارها تبدیل به رویه‌ای مرسوم بین شرکت‌های بزرگ شده است.