پایگاه خبری تحلیلی ایراسین- بسیاری از ظرفیت‌های صنایع معدنی کشور با تکیه بر توان و ظرفیت‌های معدنی ایجاد شده‌اند. با این وجود، توجه کافی در راستای شناسایی این ظرفیت‌های معدنی نمی‌شود. فعالیت در بخش معدن نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی است و ریسک بالایی دارد اما بی‌توجهی سیاست‌گذاران به این مقوله موجب مغفول ماندن ظرفیت‌های معدنی در کشور شده است. برای رفع این‌گونه مشکلات در گام نخست باید میان سازمان‌ها و نهادهای مرتبط در امر شناسایی ذخایر معدنی، تعاملی سازنده برقرار شود.

در حوزه اکتشاف کمبودهایی داریم و برای رفع کاستی‌های این حوزه انتظار می‌رود تعامل و هماهنگی میان وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان نقشه‌برداری، سازمان زمین‌شناسی و انرژی اتمی کشور شکل بگیرد. در ادامه نیز اطلاعات معدنی یادشده پس از مشخص شدن سازکاری دقیق در اختیار فعالان معدنی قرار گیرد. گفتنی است که دریافت حقوق دولتی از معادن یکی دیگر از چالش‌های جدی برای فعالان معدنی کشور است، تا جایی‌که در مواردی فعالیت در معادن کوچک صرفه اقتصادی ندارد. مبنای دریافت حقوق دولتی، پروانه بهره‌برداری است، در حالی که تولید واقعی در یک معدن در فصول و سال‌های گوناگون، متفاوت است و درنتیجه انتظار می‌رود در دستورالعمل دریافت حقوق دولتی از معادن کشور بازنگری شود.

صنعت سرب و روی نیز یکی از صنایع معدنی است که در کشور بر پایه بهره‌مندی از ذخایر معدنی احداث شده و توسعه یافته است. تولید سرب و روی در دهه‌های اخیر در کشور رشد یافته است. با توجه به ذخایر غنی معدنی سرب و روی، واحدهای فرآوری این محصول احداث شده‌اند. این صنعت در حال‌حاضر علاوه بر تامین نیاز داخلی، ظرفیت صادراتی قابل‌توجهی نیز دارد. افزایش ظرفیت در صنعت سرب و روی کشور با ارتقای کیفیت تولیدات این صنعت، همراستا بوده است. همزمان راندمان بازیابی تولید محصولات از معدن تا محصول نهایی نیز ارتقا یافته است. اغلب واحدهای تولیدکننده شمش روی به واحدهای کیک‌شویی با هدف بهره‌مندی هرچه بیشتر از باطله‌ها مجهز شده‌اند.

همزمان با رشد ظرفیت تولید، صادرات سرب و روی نیز ارتقا یافته که حکایت از عملکرد موفقیت‌آمیز فعالان صنعت سرب و روی کشور دارد. این تولیدکنندگان با وجود تحریم و محدودیت در روابط تجاری توانسته‌اند سهم قابل‌توجهی از بازارهای جهانی را ازآن خود کنند. این صنعت توانسته همپای توسعه، نقش مهمی در اشتغالزایی و ارزآوری کشور بر عهده بگیرد و زمینه تقویت صنایع پایین‌دستی را فراهم کند.

در این میان، کمبود مواد اولیه بزرگ‌ترین چالش فعالان صنعت سرب و روی کشور است. ایران پنجمین دارنده بزرگ ذخایر معدنی سرب و روی جهان است، با این وجود، فقط ۱.۲ درصد شمش روی جهان را تولید می‌کند؛ بنابراین توسعه صنعت روی در ایران متناسب با ظرفیت‌های کشور نبوده است.

سالانه چندین میلیون تن خاک معدنی از کشورهایی همچون ترکیه برای تامین مواد اولیه موردنیاز صنایع سرب و روی کشور وارد می‌شود. در حال‌حاضر فعالان صنعت روی کشور حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از مواد اولیه موردنیاز خود برای تولید را از طریق واردات تامین می‌کنند و همچنان بسیاری از آنها با ظرفیتی به مراتب پایین‌تر از ظرفیت اسمی تولید دارند.

خرید مواد اولیه تولید سرب و روی با ارز، هزینه تولید در این صنعت را افزایش می‌دهد و از رقابت‌پذیری صنایع ما در بازار رقابت جهانی می‌کاهد. در همین حال به خروج ارز از کشور منتهی می‌شود؛ بنابراین انتظار می‌رود سیاست‌گذاران به‌دنبال بهره‌مندی هرچه بیشتر از ذخایر معدنی کشور باشند. به بیانی دیگر، با اجرای برنامه‌ای راهبردی، موانع و گلوگاه‌های توسعه صنعت سرب و روی برداشته شود.

در ادامه باید تاکید کرد که بحران انرژی و کمبود برق در کشور به‌ویژه در ماه‌های گرم سال که از بی‌توجهی به توسعه زیرساخت‌های انرژی در کشور نشأت می‌گیرد، عملکرد صنایع سرب و روی کشور را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و از میزان تولید در این صنعت می‌کاهد. دولت موظف است سرمایه‌گذاری در این بخش را تقویت کند تا سایر صنایع با چالش‌های جدی در مسیر فعالیت و تولید خودروبه‌رو نشوند.

*محمد حیدرزاده

فعال صنعت سرب و روی