پایگاه خبری ایراسین - مریم سرلک: پس از اینکه علیرضا شهیدی رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور از افزایش درآمد دولت از راه شناسایی معادن جدید خبر داد و گفت که اجرای برنامه‌های گسترده اکتشافی و افزایش تعداد معادن، تنها راه مولدسازی و افزایش درآمدی دولت است و تغییر نگاه دولتمردان و برنامه‌ریزان به مقوله اکتشافات حاکمیتی و افزایش سرمایه‌گذاری دولت در این حوزه برای توسعه مناسب بخش معدن و همچنین افزایش سطح درآمدی دولت ضروری خواهد بود، چند فعال عرصه معدن از اتخاذ قوانین سخت و شرایط عجیب صلاحیت فنی و مالی برای ثبت محدوده‌های معدنی خبر دادند.

طبق بخشنامه جدید وزارت صمت برای ثبت یک محدوده معدنی سنگ آهن، فرد متقاضی باید حدود ۷ میلیارد تومان را به مدت ۳ ماه در حساب خود بلوکه کند و حتماً عضو سازمان نظام مهندسی معدن با تراکنش مالی بالا باشد، به نحوی که به ازای هر ۱۴۵ میلیون تومان، فرد می‌تواند یک امتیاز دریافت کند.

برای مثال برای ثبت یک محدوده آهن، ۵۰ امتیاز لازم است یعنی حدود هفت میلیارد تومان که به مدت ۳ ماه باید در حساب ثابت بماند تا بتوان محدوده معدنی را به ثبت رساند.

شرکت‌ها نیز برای ثبت محدوده‌های معدنی، باید حداقل در یکی از شرایط فنی و مالی، شش امتیاز را دارا باشند و یک الی دو نفر که دارای مدرک زمین شناسی هستند، عضو هیأت مدیره شرکت باشند.

طبق این بخشنامه ارزیابی فنی و مالی حقیقی، برای ثبت محدوده شن و ماسه برای فردی با مدرک دکتری و پایه ارشد نظام که جمعاً سیزده امتیاز دریافت می‌کند، باید یک میلیارد و هفتصد و چهل تومان به مدت سه ماه در حساب بانکی خود داشته باشد تا بتواند محدوده مورد نظر را به ثبت برساند.

طی چند روز گذشته، در کنفرانس استیل پرایس بسیاری از فعالان و مسئولان حوزه معدن از کاهش بروکراسی اداری و افزایش فعالیت توسعه‌ای شرکت‌های خصوصی در زمینه اکتشاف و بهره برداری از معادن سخن گفتند و در این موضوع به اتفاق نظر رسیدند، مشخص نیست این محدودیت‌های غیر ضروری وزارت صمت که منجر به نقض حقوق شرکت‌های خصوصی و محدود کردن فرصت‌های توسعه می‌شود به چه دلیل صورت گرفته است.

با وضع قوانین سختگیرانه رشد ۱۳ درصدی در حوزه معادن یک شوخی است

رئیس کمسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایراسین در خصوص اعمال قوانین سختگیرانه در ثبت محدوده معدنی اظهار کرد: متأسفانه تاکنون در این خصوص قوانین درستی وضع نشده است، چه در گذشته که شرایط برای ثبت محدوده معدنی آزاد بود و شخص با هر شرایطی می‌توانست محدود ثبت کند و نه حالا که شرط مدرک تحصیلی مرتبط با معدن برای این موضوع لحاظ شده است.

وی افزود: با این شرایط برای رشته‌های مهندسی معدن انحصار ایجاد کردیم، در صورتی که به ندرت می‌توان دید یک مهندس معدن خودش صاحب معدن باشد. اما عمده صاحبان معادن افرادی با مدارک متفرقه هستند که مهندسین معدن تحت عنوان کارشناس معدن، مدیر یا مسئول فنی برای آنها کار می‌کنند.

بهرام شکوری ادامه داد: محدود کردن معادن به مهندسین به معنای سد کردن راه سایر فعالان عرصه معدن است، عمده مهندسین معدن شرایط مالی وضع شده را ندارند و طبق شرایط جدید مهندسینی که به لحاظ فنی رتبه می‌آورند به لحاظ مالی توان اخذ رتبه ندارند و نمی‌توانند محدوده معدنی ثبت کنند، بدین ترتیب به قشر عظیمی از فعالان حقیقی صلاحیت فنی و مالی داده نمی‌شود.

وی گفت: شرط حضور دو مهندس معدن در هیئت مدیره شرکت‌ها هم خطای دیگر است، این موضوع هم یک رانت برای مهندسین معدن ایجاد می‌کند، در صورتی که تعداد زیادی از مهندسین معدن هم اکنون در معادن مختلف فعالیت می‌کنند.

رئیس کمسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران تصریح کرد: طبق این بخشنامه توان مالی هم به مبالغ بالا افزایش یافته است و شرکت‌های کوچک که توان مالی بالایی ندارند نمی‌توانند امتیاز بالا بیاورند و در مزایده‌ها شرکت کرده و محدوده ثبت کنند، در نتیجه فقط شرکت‌های بزرگ معدنی که عمدتاً دولتی هستند، می‌مانند که همزمان توان مالی و فنی بالایی دارند.

وی گفت: مبلغ مزایده هم بسیار بالا رفته است شده که باز هم شرکت‌ها ی کوچک و فعال در این عرصه توان ورود ندارند.

شکوری بیان داشت: وزارتخانه با اعمال این قوانین سختگیرانه می‌خواست معادن را به شرکت‌های خاص واگذار کند که ابتدا هم می‌توانست همین کار را انجام دهد، نیازی به اتخاذ قوانین و شرایط سخت برای شرکت‌های کوچک نبود، کمااینکه شرکت خاص هم در مزایده‌ها به هم سهم می‌دهند، این کار باعث می‌شود حق دولت و حق شرکت‌های که می‌خواستند این معادن را فعال کنند ضایع می‌شود.

وی در پایان تأکید کرد: با این مدل قانون گذاری رشد ۱۳ درصدی معدن شوخی است و تا این سیاست گذاری اصلاح نشود اتفاق خاصی در حوزه نخواهد افتاد و ما تنها شاهد پیشرفت کشورهای همسایه مثل افغانستان و عراق و عربستان در حوزه معادن هستیم.

گفتنی است، حفظ و بهره‌برداری از معادن اهمیت زیادی دارد و یکی از موضوعات مهم در زمینه معادن، ثبت و مدیریت محدوده‌های معدنی استفاده بهینه و مدیریت صحیح از منابع طبیعی است، اما ایجاد شرایط سخت برای ثبت محدوده‌های معدنی به نوعی باعث کاهش فعالیت‌های شرکت‌های خصوصی در زمینه معادن و منابع معدنی می‌شود.

اگر چه وزارت صمت انگیزه خود را از اعمال قوانین جدید اعلام نکرده است اما ممکن است ایجاد شرایط سخت برای ثبت محدوده‌های معدنی به دنبال اهداف اقتصادی و امنیتی به منظور کنترل و کاهش فعالیت شرکت‌های خصوصی در زمینه معادن باشد تا منابع معدنی کشور را بیشتر در دست اقتصاد داخلی خود نگه دارند.

به هر حال، ایجاد شرایط سخت برای ثبت محدوده‌های معدنی می‌تواند منجر به کاهش فعالیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری در زمینه معادن شود که به طور کلی باعث کوچک شدن بازار معدن و کاهش رقابت در این زمینه می‌شود.

با وجود سهم اندک معادن از تولید ناخالص داخلی و رشد چشمگیر همسایگان به ویژه عربستان در حوزه معادن انتظار می‌رفت دولت شرایط مناسبی برای ثبت محدوده‌های معدنی فراهم کنند تا فعالیت شرکت‌های خصوصی در این زمینه پر رنگ تر شود، باید دید در آینده این تصمیم وزارتخانه چه تأثیری بر توسعه معادن خواهد داشت.