به گزارش ایراسین به نقل از روابط عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، برنامه‌ تحول در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر جدید معدنی در راستای منویات مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی درخصوص لزوم رسیدن به اقتصادی مستقل، بهره‌گیری مناسب از منابع طبیعی و انسانی کشور و توزیع عادلانه آن، همچنین تاکید رییس‌جمهوری و وزیر صنعت، معدن و تجارت در ضرورت ایجاد تحول بنیادین در بخش علوم زمین و معدن کشور به عنوان یکی از مولفه‌های مهم اقتصادی، اشتغالزایی و توسعه‌ای جمهوری اسلامی ایران در سال‌های پیش‌رو در دستور کار قرار گرفت.

بر همین اساس خراسان‌جنوبی به عنوان اولین استان اجرای طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی انتخاب شد و پس از ماه‌ها بررسی و تحلیل فنی در کمیته راهبردی مشترک معدنی با حضور مدیران و متخصصان این بخش‌ها، در نهایت چهار شهرستان بیرجند، زیرکوه، قاینات و سربیشه و بیش از ۸۵ روستا در خراسان‌جنوبی را به عنوان اولین هدف اجرای این برنامه در سال ۱۴۰۰ معرفی و پس از انجام برنامه‌ریزی‌های لازم در ۲۵ مهر ماه اقدامات اجرایی این طرح به طور رسمی آغاز شد که مساحتی بالغ بر حدود ۱۵ هزار کیلومتر مربع را تحت پوشش قرار می‌دهد.

طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی به دنبال توافق‌نامه سه‌جانبه اکتشاف بین معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، ایمیدرو و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به منظور آغاز اکتشاف ۴۰۰هزار کیلومتر مربعی تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی به عنوان نخستین هدف از بیرجند آغاز شد که هدف این توافق‌نامه تولید اطلاعات پایه، تکمیل و توسعه فعالیت‌های اکتشافی با استفاده از ظرفیت‌های سازمان زمین‌شناسی و  اکتشافات‌معدنی کشور در مساحت ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع است.

بر همین اساس با پیگیری‌ها و رایزنی‌های متعدد انجام شده، تیمی متشکل از ۱۸۰ نفر متخصصان زمین‌شناسی به استان خراسان‌جنوبی برای مدت یک سال عازم شدند تا در چهار شهرستان بیرجند، زیرکوه، قاینات و سربیشه اکتشافات وسیع را انجام دهند که هدف این طرح علاوه بر معرفی ظرفیت‌های معدنی استان، کمک به توسعه اکتشافات و نیز جلب و جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و شرکت‌های خصولتی و دولتی است که تحت نظارت کامل قرار دارند.

در این طرح تعداد ۶۰ ورقه نقشه زمین‌شناسی، ژئوشیمیایی، اکتشاف سیستماتیک چهار لایه‌ای شامل فلزی، غیرفلزی، کانی‌های قیمتی و عناصر استراتژیک تهیه خواهد شد.

از نتایج دیگر این طرح با توجه به برداشت داده‌های ژئوفیزیک هوایی در گستره مورد نظر، تکمیل فاز شناسایی و پی‌جویی اکتشافی برای معرفی مناطق جدید امیدبخش معدنی است که تحولی چشمگیر در بخش معدن استان به همراه خواهد داشت.

مدت زمان اجرای این طرح از مهر ۱۴۰۰ به مدت یک سال برآورد شده‌ که امید است با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌ها و اختصاص بهینه منابع در بهترین حالت ممکن اجرا شود و نتایج موثر آن در اختیار استان خراسان جنوبی قرار گیرد.

آنچه از این طرح انتظار می‌رود این است که با اطلاع‌رسانی درست درخصوص فرصت‌های معدنی خراسان‌جنوبی از سرمایه‌گذاران اهل و دارای تخصص لازم برای حضور در این منطقه دعوت شود.

در این طرح استان‌های کم‌برخوردار در اولویت قرار دارند، به همین دلیل در فاز نخست تا پایان سال جاری استان خراسان جنوبی و کردستان (پهنه دیوان‌دره) مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

بر اساس این توافق‌نامه، تامین اعتبار طرح به عهده ایمیدرو و تهیه اطلاعات پایه، تکمیل چرخه ژئوفیزیک هوایی، شناسایی و پی‌جویی بر عهده سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور است، همچنین حمایت‌های لازم در خصوص برنامه‌ریزی و انجام تشریفات قانونی پیش از اجرای کار نیز بر عهده معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت است.

تاکید رئیس‌جمهور بر اقتصاد خراسان‌جنوبی مبتنی بر معدن

شایان ذکر است؛ فعال شدن اقتصاد معدن و اقتصاد گردشگری از تاکیدات رییس‌جمهوری در سفر ۱۹ شهریور ماه به خراسان جنوبی بود که در مصوبات سومین سفر استانی آیت الله رییسی نیز لحاظ شده است.

طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی به عنوان یک برنامه راهبردی به قدری اهمیت دارد که رییس‌جمهوری نیز در اولین اظهارات خود در سومین سفر استانی گفت: اقتصاد خراسان جنوبی مبتنی بر معدن است.

آیت‌الله سید ابراهیم رییسی نوزدهم شهریور امسال در شهرستان طبس که حدود ۷۶ درصد ذخایر زغالی کشور را در خود جای داده و بزرگترین حوضه زغال‌سنگ کُک‌شو ایران در این منطقه است گفت: خداوند ذخایر بسیاری به این استان داده که یکی از این ذخایر معادن است.

وی در جمع مردم با اشاره بر این‌که در استان خراسان جنوبی ظرفیت‌های معدنی بسیار خوبی وجود دارد که فعال شدن آن به رونق تولید و ایجاد اشتغال در کشور و منطقه کمک می‌کند، گفت: بخشی از این ظرفیت فعال و بخشی غیرفعال است که اگر فعال و موانع موجود رفع شود، باعث رونق تولید و اشتغال در کشور و منطقه می‌شود.

رییس دولت سیزدهم با تاکید بر اینکه فعال شدن ظرفیت‌های معدنی خراسان جنوبی در دستور کار قرار دارد افزود: وزیر صمت همراه دولت در این سفر هستند که بررسی‌های مقدماتی را انجام دادند و در این سفر هم برخی کارها را دنبال می‌کنند.

آیت‌الله رییسی که شناخت خوبی از خراسان جنوبی دارد در گذشته هم بر لزوم فعال شدن اقتصاد معدن در این منطقه تاکید کرده و از جمله خرداد امسال در گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم خراسان جنوبی گفته بود: سنگ‌هایی که در نهبندان، نقاطی از بیرجند و مناطق دیگر هست می‌تواند منشاء یک تحول اقتصادی باشد که سرمایه‌گذاری جدی نیاز دارد و سرمایه‌گذاران هم حاضرند با حمایت از آنها و پرداخت تسهیلات، اقتصاد سنگ در خراسان جنوبی اقتصاد فعالی شود.

وی با اشاره به سفر ۲ دهه قبل مقام معظم رهبری به جنوب خراسان (قبل از تاسیس استان خراسان‌جنوبی) گفت: ایشان فرمودند که اقتصاد خراسان جنوبی، اقتصاد سنگ است یعنی در این استان سنگ‌های بسیار ارزشمندی وجود دارد و می‌تواند کارساز باشد.

استفاده از نیروهای جوان و نخبه‌های دانشگاهی

اجرای این توافق‌نامه علاوه بر اینکه موجب به‌کارگیری ترکیبی از نیروهای متخصص معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، ایمیدرو و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در امر اکتشاف خواهد شد، موجب کاهش موازی‌کاری و ایجاد هم‌افزایی می‌شود. همچنین در این طرح آموزش، تربیت و به‌کارگیری جوانان تحصیل‌کرده و نخبه‌های دانشگاهی مد نظر قرار خواهد گرفت.

این طرح در نظر دارد برای نخستین بار در کشور با کمک سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، نقشه پایه را در مقیاس یک پنجاه‌هزارم تهیه کند تا از طریق تلفیق، مدل‌سازی و تفسیر آن بتوانیم محدوده‌های اکتشافی و پتانسیل‌های جدید را شناسایی کند.

محدوده‌های شناسایی شده در اختیار ایمیدرو قرار می‌گیرد تا پس از اخذ مجوزهای لازم و پروانه اکتشاف، در فراخوانی به بخش خصوصی واگذار شوند و مدت زمان انجام این طرح پنج سال بوده و اعتبار در نظر گرفته شده تا پایان سال جاری ۲۵۰میلیارد تومان است.

عملیات ژئوفیزیک هوایی در ۵۰ درصد مساحت خراسان جنوبی

مسوولان و کارشناسان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی هم بر این باورند که تاکنون بیشتر به معادن سطحی پرداخته‌ شده  و باید به دنبال اکتشاف ذخایر عمقی و پنهان باشیم.

این در حالی است که تاکنون حدود ۵۰ درصد از مساحت استان خراسان جنوبی از سوی ایمیدرو و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تحت عملیات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفته و آنومالی‌های خوبی نیز شناسایی شده است.

با توجه به ظرفیت‌های موجود در بخش معدن خراسان جنوبی، اجرای طرح تحول در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی، نقطه عطفی برای گسترش فعالیت‌های معدنی در این استان پهناور خواهد بود.

از نتایج اجرای این طرح با توجه به برداشت داده‌های ژئوفیزیک هوایی در گستره مورد نظر، تکمیل فاز شناسایی و پی‌جویی اکتشافی برای معرفی مناطق جدید امیدبخش معدنی است که تحولی چشمگیر در بخش معدن استان به همراه خواهد داشت.

ایران دارای ۶۸ نوع از انواع مختلف مواد معدنی است

گفتنی است؛ ایران دارای ۶۸ نوع از انواع مختلف مواد معدنی است. ذخایر اثبات شده سنگ‌آهن ایران به مقدار ۲.۷ میلیارد تن (هشت دهم درصد کل ذخایر جهان) و ذخایر سنگ معدن مس به مقدار ۲.۶ میلیارد تن (چهار دهم درصد از ذخایر جهانی) است. ایران همچنین دارای ۱۱ میلیون تن روی (چهار درصد از ذخایر جهانی) است.

کل ذخایر اثبات شده معادن ایران در حدود ۶۰ میلیارد تن برآورد شده که با اجرای اولویت نخست اکتشافی کشور در گستره‌¬ای به مساحت ۵۰۰ هزار کیلومتر مربع، انتظار می‌رود به بیش از ۱۰۰ میلیارد تن برسد. از این رو بخش معدن و صنایع معدنی یکی از حوزه¬‌های مهم و اثرگذار در تولید و تجارت کشور به شمار می‌آید.

استان کویری و مرزی خراسان جنوبی نیز با دارا بودن ۶۹۸ معدن مختلف با ذخیره قطعی حدود هفت میلیارد تُن و اشتغال بیش از ۱۳ هزار نفر یکی از پنج استان معدنی کشور محسوب می‌شود.

خراسان‌جنوبی با دارا بودن ذخیره قطعی حدود ۷ میلیارد تن یکی از پنج استان معدنی کشور

از مجموع ۶۵ نوع ماده معدنی شناخته شده در ایران، خراسان جنوبی با توجه به ساختار زمین‌شناسی از ذخایر غنی معدنی تنوع ۵۰ نوع ماده معدنی برخوردار است و این استان با دارا بودن ۶۹۸ معدن و ذخیره قطعی حدود هفت میلیارد تن و اشتغال بیش از ۱۳ هزار نفر در این بخش یکی از پنج استان معدنی کشور محسوب می‌شود.

ظرفیت‌های معدنی بکر و بی‌نظیر استان بر هیچکس پوشیده نیست و براساس اسناد بالادستی و سندهای توسعه‌ای، بر حوزه معدن به عنوان یکی از مهم‌ترین محورها و پیشران‌های اقتصادی و توسعه‌ای متمرکز شده‌ و چنانچه معادن به‌طور کامل مطالعه شده به بهره‌برداری برسند و از خام‌فروشی محصولات معدنی جلوگیری شود، به یقین ارزش افزوده ایجاد می‌شود و در اشتغالزایی و درآمدزایی استان متأثر خواهند بود.

البته مطالعاتی طی سال‌های گذشته بر پهنه‌های معدنی استان صورت گرفته و در حال حاضر ۷۰۰ پروانه معدنی در خراسان جنوبی صادر شده که ۲۳۰ مورد آن غیرفعال است و می‌توان گفت خراسان جنوبی در حال حاضر به اندازه واقعی از ذخایر معدنی خود برخوردار نیست و مجموعه‌های متولی امر اکتشافی و زمین‌شناسی می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های علمی، فنی و تخصصی خود به موضوع مطالعه، اکتشاف، بهره‌برداری و ایجاد واحدهای فرآوری ورود کرده و جهشی در این زمینه ایجاد کند.

این استان با توجه به ساختار زمین‌شناسی آن از ذخایر غنی معدنی با تنوع قریب به ۵۰ نوع ماده معدنی برخوردار است که زغال‌سنگ، منیزیت، خاک‌های صنعتی، سنگ‌های تزیینی، بنتونیت، کرومیت، سنگ آهن، دولومیت، آندالوزیت، مرمریت، بازالت، طلا، مس، سیلیس، فلورین، پتاس، سرب و روی از مهمترین مواد معدنی در این استان پهناور هستند.

اما همه این ذخایر ارزشمند که با آنها به تنهایی می‌توان یک یا چند استان را اداره کرد و بخش زیادی از آن هنوز پنهان است، باید اکتشاف، استخراج و سپس در قالب صنایع معدنی، فرآوری شود تا ارزش افزوده و توسعه اقتصادی را در استان و کشور به همراه داشته باشد.