پایگاه خبری تحلیلی ایراسین- محمد رضایی‌فرد: اجرای ممنوعیت از پیش برنامه‌ریزی شده اروپا برای واردات زغال سنگ روسیه می‌تواند با تاثیر بر بازار جهانی زغال سنگ، تأثیری دومینویی بر قیمت زغال سنگ، گاز طبیعی و برق ایجاد کند که نه تنها کشورهای اروپایی را تحت تاثیر قرار خواهد داد، بلکه بر سایر بازارهای مرتبط نیز اثرگذار خواهد بود.

بازارهای زغال سنگ در سطح جهان حتی پیش از حمله روسیه به اوکراین نیز با محدودیت مواجه بود زیرا بحران انرژی و کمبود گاز طبیعی در اروپا و آسیا در پاییز ۲۰۲۱ تقاضا برای استفاده از زغال سنگ را افزایش داد و باعث رشد قیمت این ماده معدنی شد. دو کشور عمده مصرف کننده زغال سنگ در آسیا یعنی چین و هند در تلاش بودند به دلیل افزایش قیمت گاز طبیعی و انگیزه مصرف زغال سنگ، سوخت کافی برای خود ذخیره کنند.

پیشتر گاهی عرضه زغال سنگ به شدت محدود می‌شد که یکی از دلایل این مسئله ممنوعیت غیررسمی چین برای واردات زغال سنگ استرالیا است. این در حالی است که چین در سال‌های آینده به استفاده حداکثری از زغال سنگ به منظور تامین امنیت انرژی خود ادامه خواهد داد.

بر اساس گزارش اویل پرایس، در هفته گذشته با رخدادهای جنگ روسیه و اوکراین، واردات زغال‌سنگ روسیه توسط اتحادیه اروپا ممنوع و عرضه زغال سنگ در اروپا، آسیا و به طور کلی در سطح جهان با محدودیت و افزایش قیمت‌ مواجه شد. در نتیجه این مسئله، قیمت سایر انرژی‌ها و در نهایت بهای تمام شده و قیمت مصرف کننده برق افزایش می‌یابد.

افزایش قیمت زغال سنگ در بازار جهانی

به دنبال ممنوعیت واردات زغال سنگ روسیه توسط اتحادیه اروپا، این اتحادیه به دنبال یافتن جایگزین‌های مناسبی برای تامین زغال سنگ مورد نیاز خود است اما با توجه به اینکه صادرکنندگان برتر استرالیا و اندونزی با محدودیت‌های تولید مواجه هستند و تولیدکننده اصلی یعنی آفریقای جنوبی به دلیل مشکلات لجستیکی با محدودیت مواجه شده است، برخی از واردکنندگان ممکن است برای حفظ سطح عرضه محصولات خود دچار مشکل شوند. تعجیل این شرکت‌ها برای تامین مواد اولیه می‌تواند قیمت جهانی زغال سنگ را بالا نگه دارد.

بر اساس آنچه رویترز منتشر کرده، یکی از ۱۰ تولیدکننده برتر زغال سنگ آفریقای جنوبی گفته است که قبلاً درخواست‌های متعددی از کشورهای اروپایی مایل به امضای قراردادهای تامین مواد اولیه، دریافت کرده است.

این شرکت اعلام کرده که زغال سنگ با کیفیت مناسب برای اتحادیه اروپا در اختیار دارد اما تولید فعلی قبلاً تخصیص داده شده است بنابراین نمی‌تواند برای پاسخ به تقاضاهای جدید و افزایش تقاضا، صادرات بیشتری داشته باشد.

اما بر اساس آنچه شرکت Exxaro اعلام کرده، تولیدکنندگان زغال سنگ آفریقای جنوبی ظرفیت تولید زغال سنگ بیشتر را دارند اما پیش از آن باید اقدامات قابل توجهی برای بهبود ظرفیت‌های لجستیک انجام شود تا حجم عرضه زغال سنگ برای صادرات افزایش یابد که این مسئله مستلزم صرف زمان و سرمایه گذاری های جدید است.

افزایش هزینه حمل‌ونقل زغال سنگ از منابع جدید

قیمت زغال سنگ در شمال غربی اروپا به دنبال محدودیت‌های یاد شده به بالاترین سطح خود در یک ماه گذشته رسیده است.

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا روز چهارشنبه هفته گذشته در سخنرانی خود اظهار کرد: این اولین بار است که واردات سوخت‌های فسیلی از روسیه را مستقیماً تحریم می‌کنیم و در نتیجه یک منبع درآمد مهم را کاهش می‌دهیم.

در همین راستا اتحادیه اروپا روز پنجشنبه بسته جدید تحریم‌ها علیه روسیه از جمله ممنوعیت واردات زغال سنگ از روسیه را تصویب کرد. از آنجایی که روسیه بخش بزرگی از زغال سنگ مورد نیاز اروپا را تامین می‌کند، اتحادیه اروپا تلاش می‌کند سوخت مورد نیاز خود را از صادرکنندگان با موقعیت جغرافیایی دورتر به این کشورهای عضو این اتحادیه تامین کند. بدیهی است هزینه حمل‌ونقل زغال سنگ از آفریقای جنوبی، کلمبیا، ایالات متحده و حتی استرالیا بیشتر خواهد بود.

البته بازار زغال سنگ حتی بدون تحریم زغال سنگ روسیه از سوی اروپا برای ماه‌ها محدود بوده است اما لزوم تغییر قیمت‌ها جریان تجارت جهانی زغال سنگ افزایش دوباره قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت.

این مسئله زمان‌بر است و هزینه‌های حمل‌ونقل را افزایش می‌دهد. افزایش بهای تمام شده تامین زغال سنگ نیز قیمت برق را افزایش خواهد داد. پر واضح است که این مسئله نیز با افزایش بهای انرژی تولید کالا و خدمات قیمت محصولات نهایی را نیز افزایش می‌دهد.

شرکت ریستاد انرژی در تحقیقات این هفته خود اعلام کرد: «ممنوعیت زغال‌سنگ به این معنی است که مصرف‌کنندگان اروپایی باید خود را برای قیمت‌های بالای برق آماده کنند. آلمان، بزرگترین اقتصاد اروپا، و همچنین اروپای شرقی نیز آسیب ویژه‌ای از این مسئله خواهند دید.»

تداوم درگیری اروپا با تبعات افزایش تاریخی قیمت برق تا پایان ۲۰۲۲

با توجه به اینکه بازار جهانی زغال سنگ در حال حاضر بسیار محدود است، اروپا برای تامین زغال سنگ جایگزین، حتی با هزینه‌های بالا، با چالش‌هایی مواجه خواهد شد. صادرکنندگان بزرگی مانند استرالیا و اندونزی با توجه به هزینه‌های حمل‌ونقل، سفرهای طولانی و ادامه تقاضای بالای زغال سنگ در آسیا، مقدار محدودی زغال سنگ برای اروپا خواهند داشت.

علاوه بر این، از آنجا که همه زغال‌سنگ‌ها برابر نیستند، مشخصات زغال سنگ از نظر محتوای کالری نیز متفاوت است. بنابراین ژنراتورهای برق مناسب برای زغال سنگ روسیه می‌توانند هزینه‌های بالاتری را برای سوزاندن زغال‌سنگ غیر روسی متحمل شوند.

ریستاد انرژی گفت: «اگرچه یافتن راه حل‌های جزئی برای بحران زغال سنگ که پیوسته در اروپا گسترش می‌یابد، امکان پذیر به نظر می‌رسد اما جمعیت اروپا باید حداقل تا پایان سال ۲۰۲۲ با عواقب قیمت تاریخی برق دست و پنجه نرم کند.»

تحمیل هزینه مازاد و پیش‌بینی نشده بر خانوارهای اروپایی

قیمت برق در سراسر منطقه، توسط منابع حاشیه‌ای تامین که گاز و زغال سنگ است تعیین می‌شود. هر دو این سوخت‌ها اکنون در سطوح فوق‌العاده بالایی معامله می‌شوند و بنابراین تأثیر مستقیمی بر بازار برق خواهند داشت.

با توجه به احتمال بالای افزایش قیمت برق، محصولاتی که وابستگی بیشتری به این انرژی دارند احتمالا با تغییر قیمت جدی مواجه خواهند شد. صنعت فلزات اساسی به ویژه فولاد یکی از صنایعی است که تاثیر جدی از این افزایش قیمت برق خواهد گرفت.

طبق پیش‌بینی‌ها، قبض‌های انرژی به ازای هر خانوار در سال ۲۰۲۲ در آلمان به سه هزار و ۴۰۰ یورو، در انگلیس بیش از ۳ هزار یورو، در فرانسه دو هزار و ۸۰۰ یورو و در ایتالیا و اسپانیا به حدود ۲ هزار یورو خواهد رسید.

همچنین در بدترین حالت که عرضه انرژی قطع می‌شود، قیمت انرژی تا ۷۰ درصد افزایش می‌یابد و به این ترتیب، متوسط ‌درآمد خانوارهای اروپایی تا ۲.۵ درصد کاهش می‌یابد. هزینه زندگی در انگلیس و آلمان تا بیش از ۴ درصد و در اسپانیا، فرانسه و ایتالیا نیز تا حدود ۳ درصد افزایش می‌یابد که معادل هزینه اضافی بیش از ۱.۲۰۰ یورو برای هر خانوار است.