کسب و کارهای جدید الکترونیک این روزها بازار خود را پیدا کرده اند و به نحوی خود را بر فضای سنتی مشاغل تحمیل میکنند. این روزها بسیاری از جوانان علاقه مندند تا به واسطه ی مزایای این مشاغل نو، پا در این عرصه بگذارند. وحید قاسمی جوان ۲۷ ساله ای است که هم مخترع است و هم کارآفرین. او در حال حاضر دانشجوی فوق لیسانس کسب و کار الکترونیک و موسس شرکت VQS است و چند سالی است که در عرصه تبلیغات و تجارت الکترونیک فعالیت موفقی داشته است. با او در باره این کسب و کارها به گفتگو نشسته ایم.

به عنوان اولین سوال بفرمایید به نظر شما در دنیای امروز کسب و کارهای دیجیتال و مجازی چه اهمیتی دارند؟

اگر اصرار داشته باشیم که کشور را به روش های سنتی اداره کنیم، در نهایت به بن بست خواهیم خورد. برای مثال، زمانیکه برخی شبکه های اجتماعی به ایران آمد، مسئولان آن را خیلی جدی نگرفتند. ساده ترین راه حل، فیلتر بود که در نهایت نیز این تصمیم را انجام دادند. به این مساله فکر نشد که نهایتا این شبکه اجتماعی قرار است چه فعالیت­ها و اقداماتی را انجام دهد. زمانیکه ما بر روی روش­های سنتی تولید متمرکز بودیم، آنها شبکه­های مانند فیس بوک را تاسیس کردند. شبکه­ای که در ابتدا در یک ایالت از ایالت­های آمریکا معروف شد و پس از آن در کل کشور و جهان گسترش یافت. فیس­بوک بعد از مدتی، اینستاگرام را نیز خریداری کرد. در این شرایط تا به خودمان آمدیم، دیدیم که بسیاری از جوانان کشور و حتی کشورهای دیگر به معنای واقعی کلمه در حال گذران روزگار در آن هستند. به این معنا که کار از سرگرمی گذشته و در این شبکه­ها در حال زندگی هستند. بعد از اتفاق افتادن تمامی این مسائل، به این فکر افتادیم که با این شرایط چه کنیم؟ هنگامیکه کار از کار گذشته، به این نتیجه رسیدیم که قانون­گذاری کنیم! تا خواستیم قانون وضع کنیم، آنها چند سال جلوتر از ما، روش­های جدید را رو کردند. به زبان ساده، یک زمانی این شبکه­ها و به طور کلی فضای مجازی و تمامی بخش­های آن از قبیل سایت و اپلیکیشن و... و. تنها جنبه سرگرمی داشت اما الان مساله فرق کرده و کل زندگی در آن جاری است. یعنی هر کسب و کاری باید به سرعت خود را به فضای مجازی و اینترنت وصل کند و در غیر این صورت محکوم به شکست خواهد بود.

برخی افراد فکر میکنند ورود به کسب و کارهای جدید اینترنتی بدون هیچ دانشی، ممکن است. نظر شما چیست؟

هرچند ورود به کسب و کارهای اینترنتی نیاز به دانش و تخصص دارد و در آن شکی نیست و باید آموزش داده شود اما با آن دسته از جوانان موافق نیستم که عقیده دارند این فضا پیچیده است و کار آنها نیست. اگر جوانان کشور اینگونه بخواهند بیاندیشند، تا ابد باید منتظر بمانیم تا شرکت­های اینترنتی آمریکایی، چینی و ... محصول و خدمات ارائه دهند و ما نیز یا از این محصولات کپی کنیم یا دنباله رو آنها باشیم. با این طرز فکر اصلا موافق نیستم که دانش انجام این فعالیت­ها را خارجی­ها دارند و ما از پس آن بر نماییم ولی اینکه در این زمینه مقداری دانش، تجربه و مهارت داشته باشیم و کتاب­هایی را مطالعه کنیم، با آن موافقم و نیاز ابتدایی به آن داریم.

به نظر شما کسب و کارهای نوین اینترنتی چه طور میتوانند در ایجاد اشتغالزایی و کارآفرینی نقش داشته باشند؟

سوال بسیار مهمی است. برای پاسخ به آن، سایتی مانند آمازون را مثال می زنم. یک وبسایت اینترنتی که زمانی تنها کتاب در آنجا فروخته می شد و بعدها هم کالاهای مشابه به آن را در سایت قرار دادند. اگر در ایران ۲۰ سال پیش جوانی عنوان می کرد که قصد دارد سایتی برای فروش اینترنتی کتاب راه اندازی کند، اهل فن به او می گفت که ایده ای خوبی است و کسانی که اهل فن نبودند کلا جوان را با گفتن این جمله که کتاب­های مختلف در فروشگاه­ها هست و کسی آن را نمی خرد، پشیمان می کردند. حتی اگر ایده می داد که کالاهای دیگری هم می توان فروخت، با مقاومت و سخنان دلسردکننده روبه رو می شد. ولی آمازون این کار را کرد و مالک آن با یک وبسایت در حال حاضر ثروتمندترین انسان روی کره زمین است. این یک ظرفیت بسیار بزرگی است، یعنی با یک وبسایت می توان هزارن جوان ایرانی را استخدام کرد. با یک اپلیکیشن می توان هزارن نفر را با روزی حلال آبرومندانه صاحب شغل کرد. فضای مجازی و اینترنت برای اقتصاد یک کشور می­تواند بسیار مهم باشد.

به نظر شما مهمترین تفاوت ها و مزیت هایی که مشاغل جدید اینترنتی با مشاغل سنتی دارند چیست؟

این تفاوت ها در چند حوزه برقرار است. مشاغل اینترنتی نیازمند سرمایه بالا نیست. با چند میلیون تومان می توان یک وبسایت یا اپلیکیشن راه اندازی کرد که بعدها به میلیاردها تومان سود می رسد. در ثانی به دفتر و اداره آنچنانی هم احتیاجی ندارد. شرکت­های بزرگی وجود داردند که کار خود را از یک جای بسیار کوچک شروع کردند؛ مانند مایکروسافت یا اپل که گفته می شود از یک اتاق کوچک در زیرزمین فعالیتش آغاز شد. برای کسب و کارهای اینترنتی کاغذبازی و اقدامات بروکراتیک وجود ندارد و تنها یک سایت و نماد اعتماد الکترونیک کار شما را راه می­اندازد و این امر به سرعت کار می افزاید. در ضمن اینترنت مربوط به یک شهر خاص نیست و گستره آن بسیار وسیع است. کسی که رستورانی راه اندازی می کند، محدوده فعالیتش چندخیابان در همان شهر است ولی اگر شما یک کسب و کار اینترنتی را شروع کنید و دانش آن را داشته باشید، نه تنها تهران بلکه کلیه شهرهای اطراف و حتی کل کشور و چه بسا در صورت موفقیت و ابتکار کل جهان را در بر می گیرد. در آمد حاصل از فروش محصول به صورت اینترنتی بسیار بیشتر از کسب و کارهای سنتی است که با واسطه انجام می شود.

امروز بسیاری از جوانان مشتاق هستند که در این حوزه شروع به فعالیت بکنند، با این حال آنها معتقدند موانعی برای سر راهشان وجود دارد مثل اینکه نیاز به سرمایه دارند و... به نظر شما آیا این حرف درست است؟ اگر بله این موانع چه چیزهایی هستند؟

همانگونه که در سوال قبل هم گفتم، کسب و کار اینترنتی نیاز به سرمایه آنچنانی ندارد. به طور کلی اعتقاد به وجود سرمایه زیاد برای شروع فعالیت اینترنتی، بهانه است. ضرب المثل معروفی می گوید"کسی که بخواهد کاری را انجام دهد، راهش را پیدا می کند و کسی که نخواهد کاری انجام دهد، بهانه اش را. " این کار نیاز به انرژی و انگیزه دارد و جوانی که چه با مدرک تحصیلی چه بدون آن در گوشه خانه نشسته باشد و اراده ای برای تغییر نداشته باشد، هر کاری به وی پیشنهاد شود، بهانه می آورد. کسب و کار اینترنتی اصلا نیاز به سرمایه ندارد، چون که فقط یک ایده است. برخی اوقات یک ایده با سرمایه برابری می کند. کسی که ۵ میلیارد در حساب بانکی دارد با کسی که یک ایده دارد، سرمایه شان برابری می کند. یکی ایده اش بالفعل شده، دیگری ایده اش بالقوه است. اگر روی ایده کار شود چه بسا بسیار بیشتر از ۵ میلیارد درآمد کسب شود. هنر یک کارآفرین این است که ارزیابی کند یک فکر خام به چه میزان درآمد تبدیل می شود.

تجربه شخصی خود شما از فعالیت در فضای کسب و کارهای اینترنتی چیست؟ به نظر شما اگر کسی بخواهد در این حوزه ورود کند چه چیزهایی نیاز دارد و باید از کجا شروع کند؟

تجربه شخصی من این است که کشور ما از کشورهای دیگر در حال دنباله روی است. آنجا ایده ای مطرح می شود و ما در ایران چند سال بعد کپی آن را می زنیم. هیچ زمان نیز کپی مانند اصل نمی شود. به عنوان مثال فیس بوک بازار شبکه های اجتماعی را گرفته و اگر قصد داشته باشیم  ایده ای مانند فیس بوک یا تلگرام راه اندازی کنیم، هفت سال عقب هستیم و در نتیجه قدرت رقابت با آنها را نداریم مگر اینکه قوانین را تغییر دهیم. یکی از مدیران شرکت های معروف گفته بود که "من از رقبا نمی ترسم، من از آن جوانی می ترسم که به یک آنی با فکر جدید کل قوانین تجارت را برهم می زند. " یعنی اگر شما بخواهید با فیس بوک رقابت کنید از پس آن بر نمی آیید ولی اگر یک ایده ای بهتر از فیس بوک وجود داشته باشد، در آن زمان منافع این شرکت به خطر می افتد. به من ثابت شده که ما ایرانی ها در چند سال اخیر فقط کپی کاری کرده ایم. به جوانانی که قصد دارند وارد کسب و کارهای اینترنتی شوند، توصیه می کنم جسارت داشته باشند و ایده خود را مطرح کنند. از تمسخر نترسند. هر کس ایده جدیدی را داد، مدتها مورد تمسخر قرار گرفت، ولی اگر مقاومت کرد آن ایده عملی شد. جسارت مطرح کردن ایده جدید را  باید داشته و برای آن بجنگیم و هر جوانی که جسارت آن را ندارد بهتر است وارد کسب و کار اینترنتی نشود.

در پایان اگر نکته ای دارید بفرمایید.

به هم سن و سالان خودم توصیه می کنم اگر یک آرمان، هدف و رویا در ذهن شماست به دنبال آن بروید. دو حالت پیش می آید یا موفق می شوید یا شکست می خورید. کسب و کار اینترنتی نیاز به سرمایه آنچنانی ندارد و در صورت شکست، چیز خاصی را از دست نداده اید ... به زبان دیگر، در این کار دانش گذاشته اید، پول زیادی صرف آن نکرده اید. اما در صورت موفقیت، زندگیتان تغییر خواهد کرد. به دنبال رویاهاتان بروید، حداقل این کار این است که زندگی رنگ و بوی امید پیدا می کند. صبح که از خواب بیدار می شوید، می دانید که بیرون از خانه چیزی است که دارید به دنبال آن می روید و این بهترین حسی است که انسان می تواند داشته باشد. به دنبال اهداف و آرمان هایتان حرکت کنید. چنین فعالیتی به زندگی شما هیجان می دهد و از صمیم قلب آرزو می کنم هرکسی آرمانی، ایده ای و رویایی در سر دارد با تمام امید به دنبال آن برود و هیچ گاه ناامید نشود. من در رابطه با آینده ی کسب و کارهای اینترنتی در ایران خوشبینم و معتقدم کشور ما با جمعیت ۸۰ میلیون نفری یک کشور بزرگ تلقی می شود و این پتانسیل بزرگ اگر چنانچه توسط شرکت های دانش بنیان هدایت شود، آینده ی بسیار روشنی برایش رقم خواهد خورد.