به گزارش ایراسین، دی ماه سال گذشته بر اساس دستورالعمل انتشار گواهی سپرده خاص که از سوی بانک مرکزی به شبکه بانکی ابلاغ شد، بانک‌ها مجاز بودند برای تأمین سرمایه در گردش طرح‌های با بازدهی بالا اقدام به انتشار این اوراق نموده و در پایان دوره مشارکت، سود قطعی نیز علاوه بر سود علی‌الحساب ۳۰ درصدی به خریداران این گواهی سپرده در شعب بانک‌ها پرداخت می‌شود.

بر همین اساس بانک مرکزی اقدام به انتشار گواهی سپرده ۳۰ درصدی توسط بانک‌ها کرد و با این سیاست نرخ سود سپرده، نرخ سود اوراق، نرخ تأمین مالی دولت، نرخ تأمین مالی بخش خصوصی و به عبارت بهتر نرخ بهره را ۵ تا ۱۰ درصد افزایش داد.

هدف از انتشار اوراق خاص ۳۰ درصدی چه بود؟

به نظر می‌رسد سیاست گذار پولی دو هدف اصلی را از انتشار اوراق گواهی خاص با نرخ بهره ۳۰ درصدی در دی ماه سال گذشته دنبال می‌کرد. هدف اول که از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است جذب نقدینگی به منظور کنترل تورم بود.

لازم به ذکر است اهداف اصلی انتشار این اوراق، جذب نقدینگی از سطح جامعه و جلوگیری از افزایش بیش از حد نقدینگی در بازارها بود که اقدامی رایج برای برای کنترل تورم محسوب می‌شود. با ارائه نرخ بهره جذاب، افراد تشویق می‌شوند تا پول خود را به جای خرج کردن یا سرمایه‌گذاری در بازارهای دیگر، در این اوراق سرمایه‌گذاری کنند.

هدف دوم از انتشار این اوراق نیز تأمین مالی دولت است. به طور کلی دولت ممکن است نیاز به منابع مالی برای پروژه‌های خاص یا پوشش کسری بودجه داشته باشد. انتشار اوراق با نرخ بهره بالا می‌تواند راهی برای جذب سرمایه از مردم و تأمین این منابع مالی باشد.

نسبت پول به شبه پول مجدداً به مدار صعودی برگشت

بررسی آخرین آمارهای پولی منتشر شده توسط بانک مرکزی به وضوح نشان می‌دهد روند نزولی نسبت پول به شبه پول که از دی ماه سال گذشته و همزمان با اجرای سیاست انتشار اوراق خاص ۳۰ درصدی آغاز شده بود متوقف شده و نسبت پول به شبه پول مجدداً در مسیر صعودی قرار گرفته است.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

همانطور که در گزیده آمارهای اقتصادی منتشر شده توسط بانک مرکزی مشخص است، نسبت پول به شبه در دی ماه سال گذشته ۳۲.۹ درصد بوده و اگرچه تا ۳۱.۶ درصد در فروردین ۱۴۰۳ پایین امده بود اما در خرداد ۱۴۰۳ این نسبت به ۳۲.۶ درصد رسیده و تقریباً هم تراز با دی ماه شده است.

لازم به ذکر است پول بخشی از نقدینگی است که شامل سپرده‌های دیداری و کوتاه مدت می‌شود و روند تبدیل شبه پول (شامل سپرده‌های بلند مدت است) به پول نشان از افزایش انتظارات تورمی است که خودش می‌توان به عنوان موتوری برای تورم محسوب شود.

اگرچه اتخاذ سیاست انقباضی چون افزایش نرخ بهره در شرایطی که تورم در سطوح بالاتری نسبت به نرخ بهره وجود دارد سیاست رایجی است که بانک‌های مرکزی دنیا در پیش می‌گیرند، اما تبعات این سیاست گریز ناپذیر است.

نکته‌ی دیگری که باید به آن اشاره کرد، این است که نرخ بهره ۳۰ درصدی هزینه تأمین مالی را برای تولید به شدت بالا برده و طبیعتاً مشکل سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی را افزایش داده است که از دیگر تبعات این سیاست به شمار می‌رود.

شاید این ادعا چندان بی راه نباشد که بزرگترین قربانی نرخ بهره بالا، بازار سرمایه و بورس است. در شرایطی که نرخ سود بدون ریسک به ۳۰ درصد (و به طور غیر رسمی بالاتر) افزایش پیدا می‌کند، p به e بازار سرمایه کاهش پیدا کرده و از جذابیت بازار سهام کاسته می‌شود.

همچنین گفتنی است نقدینگی آزاد شده در سر رسید این اوراق به همراه سود آن‌ها، یکی از چالش‌هایی است که بانک مرکزی در زمستان سال جاری با آن روبروست که باید برای آن چاره اندیشی کند چرا که سرازیر شدن این نقدینگی به هر بازاری، تعادل بازارها را برهم می‌ریزد.